 |
| Ἀδάμαντας, δυτικὸ ἄκρο τῆς προκυμαίας, 1945. Ἀμέσως μετὰ τη λήξη τοῦ πολέμου, ὅπως ἐγκατέλειψαν τὸ μέρος οἱ Γερμανοί. |
 |
| Ἀδάμαντας, δυτικὸ ἄκρο τῆς προκυμαίας, Ἀπρίλιος 2020. Ἐν μέσῳ κορωνοϊοῦ καὶ «πρώτης καραντίνας», ἡ παραλία ἔρημη. |
Μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς συμπλήρωσης 77 ἐτῶν ἀπὸ τὴν ἀποβίβαση τοῦ Ἱεροῦ Λόχου στὸν Ἀδάμαντα (9 Μαΐου 1945) καὶ τὴν ἀπελευθέρωση τοῦ νησιοῦ ἀπὸ τὶς δυνάμεις κατοχῆς, ἡ «Φωτοθήκη» (ἀνα)δημοσιεύει μιὰ φωτογραφία ἰδιαίτερα σπάνια, ποὺ δίνει μιὰ εἰκόνα τῆς παραλίας ἀμέσως μετὰ τὴ λήξη τοῦ πολέμου.
Στὴ φωτογραφία εἰκονίζεται ἡ προκυμαία τοῦ Ἀδάμαντα (τὸ τμῆμα στὰ δυτικὰ τοῦ κτηρίου Κοπακάκη) μὲ διάσπαρτο πολεμικὸ ὑλικὸ ποὺ ἐγκατέλειψαν φεύγοντας οἱ Γερμανοί.[1] Τὸ τριώροφο τοῦ Κοπακάκη, ποὺ ὑπάρχει καὶ σήμερα, διακρίνεται στὸ βάθος τῆς φωτογραφίας, πάνω ἀριστερά.[2] Στὴ στέγη του οἱ Γερμανοὶ εἶχαν τοποθετήσει ἕνα ἀντιαεροπορικὸ πυροβόλο, πιθανῶς τῶν 20 χιλιοστῶν.[3] Ὁ μῶλος στὰ δεξιὰ τοῦ κτηρίου Κοπακάκη εἶχε κατασκευαστεῖ ἀπὸ τεχνίτες Γερμανοὺς τὸ 1943, πάνω σὲ ὑπολείμματα παλαιότερου μώλου.[4]
[1] Φωτογραφία ἀπὸ τὴν ἐφημερίδα «Φωνὴ τῆς Μήλου». Ἀναδημοσίευση στο Ζαφείρης Βάος, «Κρῆτες ἀγωνιστὲς ἱδρυτὲς τοῦ Ἀδάμαντα Μήλου», ἔκδοση Κοινότητας Ἀδάμαντα, Αθήνα 1993, σ. 120. Ψηφιοποίηση καὶ ψηφιακὴ ἐπεξεργασία γιὰ τὴ «Φωτοθήκη»: Παῦλος Κοτρωνάκης.
Στὴ φωτογραφία εἰκονίζεται ἡ προκυμαία τοῦ Ἀδάμαντα (τὸ τμῆμα στὰ δυτικὰ τοῦ κτηρίου Κοπακάκη) μὲ διάσπαρτο πολεμικὸ ὑλικὸ ποὺ ἐγκατέλειψαν φεύγοντας οἱ Γερμανοί.[1] Τὸ τριώροφο τοῦ Κοπακάκη, ποὺ ὑπάρχει καὶ σήμερα, διακρίνεται στὸ βάθος τῆς φωτογραφίας, πάνω ἀριστερά.[2] Στὴ στέγη του οἱ Γερμανοὶ εἶχαν τοποθετήσει ἕνα ἀντιαεροπορικὸ πυροβόλο, πιθανῶς τῶν 20 χιλιοστῶν.[3] Ὁ μῶλος στὰ δεξιὰ τοῦ κτηρίου Κοπακάκη εἶχε κατασκευαστεῖ ἀπὸ τεχνίτες Γερμανοὺς τὸ 1943, πάνω σὲ ὑπολείμματα παλαιότερου μώλου.[4]
[1] Φωτογραφία ἀπὸ τὴν ἐφημερίδα «Φωνὴ τῆς Μήλου». Ἀναδημοσίευση στο Ζαφείρης Βάος, «Κρῆτες ἀγωνιστὲς ἱδρυτὲς τοῦ Ἀδάμαντα Μήλου», ἔκδοση Κοινότητας Ἀδάμαντα, Αθήνα 1993, σ. 120. Ψηφιοποίηση καὶ ψηφιακὴ ἐπεξεργασία γιὰ τὴ «Φωτοθήκη»: Παῦλος Κοτρωνάκης.
[2] Στὸ ἰσόγειο τοῦ κτηρίου στεγάζεται σήμερα τὸ ἐστιατόριο «Κυνηγός».
[3] Γρηγόρης Μπελιβανάκης, «Οἱ Γερμανοὶ στὴ Μῆλο, 1941-1945», Ἀθήνα 2011, σ. 117.
[4] Μπελιβανάκης 2011, σ. 157-158.
[4] Μπελιβανάκης 2011, σ. 157-158.
Μπροστὰ ἀπὸ τὸ τριώροφο Κοπακάκη διακρίνεται το δυώροφο τῆς Ἀργυρένιας Μαροθεοδωράκη: στὸ ἰσόγειο τοῦ κτηρίου οἱ Γερμανοὶ εἶχαν ἐγκαταστήσει μιὰ λέσχη γιὰ τοὺς στρατιῶτες τους ποὺ ἦταν ἐγκατεστημένοι στὸν Ἀδάμαντα. Στὴν αἴθουσα ὑπῆρχε ἁψίδα, στὸ μέτωπο τῆς ὁποίας εἶχαν ζωγραφιστεῖ διάφορες παραστάσεις, ἐνῶ μία ἐπιγραφὴ μὲ γοτθικοὺς χαρακτῆρες, ἀπὸ τὸ ἕνα ἄκρο τῆς ἁψίδας ὣς τὸ ἄλλο, ἔγραφε: «Heimat, deine Sterne» («Πατρίδα, τ’ ἀστέρια σου»!).[5] Ἀπὸ τὸ κτήριο Μαροθεοδωράκη σήμερα δὲν ὑπάρχουν παρὰ μόνο οἱ ἐξωτερικοὶ τοίχοι, ὅμως διατηρεῖται ἡ ἁψίδα στὸ ἰσόγειο.[6]
[5] Μπελιβανάκης 2011, σ. 165. Ὁ συγγραφέας τοῦ βιβλίου μοῦ εἶχε παλαιότερα πεῖ ὅτι εἶχε προσωπικὴ ἀνάμνηση τῆς συγκεκριμένης ἐπιγραφῆς.
[6] Στὸ κτήριο σήμερα (Μάιος 2022) ἐκτελοῦνται οἰκοδομικὲς ἐργασίες ἐπισκευῆς. Δυστυχῶς, τὰ κονιάματα ἀπὸ τὴν ἁψίδα ἔχουν ἀποξεσθεῖ παντελῶς (ἄγνωστο πότε), μὲ ἀποτέλεσμα τὴν καταστροφὴ τῆς ἐπιγραφῆς. Ἐπιπλέον, φαίνεται ὅτι δὲν ὑπάρχει καὶ καμία (γνωστὴ, τουλάχιστον) φωτογραφία τῆς ἐπιγραφῆς αὐτῆς ἢ τῶν ζωγραφικῶν παραστάσεων τοῦ μετώπου.
Ἀκόμα πιὸ μπροστὰ καὶ σὲ ἐπαφὴ μὲ τὸ ἀριστερὸ ἄκρο τῆς φωτογραφίας, διακρίνεται μέρος τοῦ δυώροφου στὸ ὁποῖο στεγάζεται σήμερα τὸ ἐστιατόριο «Μαριάννα». Μπροστὰ του, διάσπαρτο ἐγκαταλελειμμένο πολεμικὸ ὑλικὸ τῶν Γερμανῶν, σχεδὸν σὲ ὅλο τὸ πλάτος τοῦ δρόμου. Στὸν ἐπάνω ὄροφο τοῦ κτηρίου αὐτοῦ οἱ Γερμανοὶ εἶχαν στεγάσει, ἀπὸ τὸ καλοκαίρι τοῦ 1943, τὸ περίφημο «Γραφεῖο Ἐργασίας» («Arbeitsamt»), ποὺ ὀργάνωνε καὶ παρακολουθοῦσε τὴν ὑποχρεωτικὴ ἐργασία κατοίκων τῆς Μήλου καὶ τῆς Κιμώλου στὰ ὀχυρωματικὰ ἔργα τῶν Γερμανῶν.[7]
Ἀκόμα πιὸ μπροστὰ καὶ σὲ ἐπαφὴ μὲ τὸ ἀριστερὸ ἄκρο τῆς φωτογραφίας, διακρίνεται μέρος τοῦ δυώροφου στὸ ὁποῖο στεγάζεται σήμερα τὸ ἐστιατόριο «Μαριάννα». Μπροστὰ του, διάσπαρτο ἐγκαταλελειμμένο πολεμικὸ ὑλικὸ τῶν Γερμανῶν, σχεδὸν σὲ ὅλο τὸ πλάτος τοῦ δρόμου. Στὸν ἐπάνω ὄροφο τοῦ κτηρίου αὐτοῦ οἱ Γερμανοὶ εἶχαν στεγάσει, ἀπὸ τὸ καλοκαίρι τοῦ 1943, τὸ περίφημο «Γραφεῖο Ἐργασίας» («Arbeitsamt»), ποὺ ὀργάνωνε καὶ παρακολουθοῦσε τὴν ὑποχρεωτικὴ ἐργασία κατοίκων τῆς Μήλου καὶ τῆς Κιμώλου στὰ ὀχυρωματικὰ ἔργα τῶν Γερμανῶν.[7]
[7] Μπελιβανάκης 2011, σ. 101. Στὸ γραφεῖο αὐτὸ, ὡς ὑπάλληλος τοῦ Ἐπαρχείου Μήλου καὶ γνωρίζουσα Γερμανικά, ἐργάστηκε ἡ Ἑλένη Νοστράκη, ἀργότερα σύζυγος Δαλαμπίρα, πολὺ νεαρὴ τότε. Ἡ Ἑλένη Δαλαμπίρα, ἀπὸ τὴ θέση αὐτὴ καὶ μὲ τὶς γνωριμίες της, προσέφερε μεγάλες ὑπηρεσίες στὸν πληθυσμὸ τῆς Μήλου. Ἂς σημειωθεῖ ὅτι ἡ Ἑλένη Δαλαμπίρα, συγγραφέας, μεταξὺ ἄλλων, καὶ τοῦ ἐξαιρετικοῦ βιβλίου «Μιὰ γενιὰ μεγαλώνει στὸν πόλεμο» (Ἀθήνα 1988), πέθανε σὲ μεγάλη ἡλικία, τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 2021.
Μὲ τὸ σύστημα τῆς ὑποχρεωτικῆς ἐργασίας τῶν κατοίκων, οἱ Γερμανοί, μεταξὺ ἄλλων, εἶχαν διανοίξει τὸ μεγάλο καταφύγιο τοῦ Ἀδάμαντα, ποὺ διατηρεῖται ἕως σήμερα σὲ πολὺ καλὴ κατάσταση καὶ χρησιμοποιεῖται, πλέον, ὡς χῶρος ἐκθέσεων καὶ ἐκδηλώσεων ἀπὸ τὸν Δῆμο Μήλου καὶ τὴν Ε.Φ.Α. Μὲ τὰ μπάζα ποὺ ἔβγαιναν ἀπὸ τὴ διάνοιξη τῶν στοῶν τοῦ καταφυγίου, οἱ Γερμανοί μπάζωσαν τὴ θάλασσα καὶ κατασκεύασαν τὸ τμῆμα τοῦ παραλιακοῦ δρόμου ποὺ ὁδηγοῦσε περίπου ἀπὸ τὸ σημερινὸ «Puerto» ἕως τὴ Λαγκάδα (προηγουμένως, καθὼς ὁ παραλιακὸς δρόμος σταματοῦσε λίγο πρὶν τὸ σημερινὸ «Puerto», γιὰ νὰ συνεχίσει κανεὶς παραλιακὰ ὣς τὴ Λαγκάδα τοῦ Ἀδάμαντα, χρειαζόταν βάρκα). Γιὰ νὰ μὴν πάρει ἡ θάλασσα τὰ χώματα ποὺ ἔριχναν γιὰ νὰ κατασκευάσουν τὸν δρόμο ἢ γιὰ νὰ τὸν ἐπεκτείνουν στὰ σημεῖα ποὺ χρειαζόταν, οἱ Γερμανοὶ κατασκεύασαν μὲ πέτρες ἕνα κρηπίδωμα μὲ λοξὸ μέτωπο κατὰ μῆκος τοῦ δρόμου, πάνω στὸ ὁποῖο «ἔσπαγαν» τὰ κύματα. Μέρος τοῦ κρηπιδώματος αὐτοῦ διακρίνεται στὴ φωτογραφία, στὴν περιοχὴ τῶν κτηρίων ποὺ ἀναφέρθηκαν προηγουμένως.[7]
Μὲ τὸ σύστημα τῆς ὑποχρεωτικῆς ἐργασίας τῶν κατοίκων, οἱ Γερμανοί, μεταξὺ ἄλλων, εἶχαν διανοίξει τὸ μεγάλο καταφύγιο τοῦ Ἀδάμαντα, ποὺ διατηρεῖται ἕως σήμερα σὲ πολὺ καλὴ κατάσταση καὶ χρησιμοποιεῖται, πλέον, ὡς χῶρος ἐκθέσεων καὶ ἐκδηλώσεων ἀπὸ τὸν Δῆμο Μήλου καὶ τὴν Ε.Φ.Α. Μὲ τὰ μπάζα ποὺ ἔβγαιναν ἀπὸ τὴ διάνοιξη τῶν στοῶν τοῦ καταφυγίου, οἱ Γερμανοί μπάζωσαν τὴ θάλασσα καὶ κατασκεύασαν τὸ τμῆμα τοῦ παραλιακοῦ δρόμου ποὺ ὁδηγοῦσε περίπου ἀπὸ τὸ σημερινὸ «Puerto» ἕως τὴ Λαγκάδα (προηγουμένως, καθὼς ὁ παραλιακὸς δρόμος σταματοῦσε λίγο πρὶν τὸ σημερινὸ «Puerto», γιὰ νὰ συνεχίσει κανεὶς παραλιακὰ ὣς τὴ Λαγκάδα τοῦ Ἀδάμαντα, χρειαζόταν βάρκα). Γιὰ νὰ μὴν πάρει ἡ θάλασσα τὰ χώματα ποὺ ἔριχναν γιὰ νὰ κατασκευάσουν τὸν δρόμο ἢ γιὰ νὰ τὸν ἐπεκτείνουν στὰ σημεῖα ποὺ χρειαζόταν, οἱ Γερμανοὶ κατασκεύασαν μὲ πέτρες ἕνα κρηπίδωμα μὲ λοξὸ μέτωπο κατὰ μῆκος τοῦ δρόμου, πάνω στὸ ὁποῖο «ἔσπαγαν» τὰ κύματα. Μέρος τοῦ κρηπιδώματος αὐτοῦ διακρίνεται στὴ φωτογραφία, στὴν περιοχὴ τῶν κτηρίων ποὺ ἀναφέρθηκαν προηγουμένως.[7]
[7] Μπελιβανάκης 2011, σ. 136. Τὸ κρηπίδωμα αὐτὸ ἦταν ὀρατὸ ἕως τὸ ἔτος 2000, ὀπότε καὶ ὀλοκληρώθηκε τὸ ἔργο τῆς διαπλάτυνσης τῆς παραλίας τοῦ Ἀδάμαντα, ποὺ ξεκίνησε τὸ 1999.
Πολεμικὸ ὑλικὸ τῶν Γερμανῶν διακρίνεται, ἐγκαταλελειμμένο, καὶ στὸ πρῶτο ἐπίπεδο τῆς φωτογραφίας, πάνω στὸν δρόμο καὶ περίπου μπροστὰ ἀπὸ τὸ σημεῖο ὅπου βρίσκεται σήμερα τὸ ψητοπωλεῖο «Let’s Meat». Δύο κάτοικοι τοῦ νησιοῦ φωτογραφίζονται δίπλα στὰ στραπατσαρισμένα ὑπολείμματα τοῦ πολέμου.
Ἡ πρωτότυπη φωτογραφία, πρὶν τὴν ψηφιακὴ ἐπεξεργασία («πατῆστε» πάνω μὲ τὸ ποντίκι, για μεγέθυνση):
Τὰ σχόλιά σας εἶναι εὐπρόσδεκτα!
Ἀφῆστε ἕνα σχόλιο γι’ αὐτὴν τὴ δημοσίευση χρησιμοποιῶντας τὸν σύνδεσμο ποὺ ἀκολουθεῖ:
Ἀφῆστε ἕνα σχόλιο γι’ αὐτὴν τὴ δημοσίευση χρησιμοποιῶντας τὸν σύνδεσμο ποὺ ἀκολουθεῖ:
77 χρόνια απελευθέρωσης της Μήλου από τη ναζιστική κατοχή και τη λήξη του Β' παγκοσμίου πολέμου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑγαπητέ Παύλο συγχαρητήρια για την πρωτότυπη, (για μένα), ανάρτηση των φωτογραφιών, αλλά και των σχολίων, με την ευκαιρία συμπλήρωσης 77 χρόνων απελευθέρωσης της Μήλου και λήξης του Β' Π.Π.
Είναι λυπηρό ότι η ημέρα αυτή αγνοήθηκε παντελώς από τις Αρχές του τόπου, κι έτσι δεν τιμήθηκαν αυτοί που έδωσαν το αίμα τους, για να απολαμβάνομε εμείς σήμερα την ελευθερία μας. Ευτυχώς υπάρχουν κάποιοι συμπατριώτες μας, όπως εσύ, που θυμήθηκαν και τίμησαν με το γραφτό τους έστω λόγο αυτήν την επέτειο.
Εὐχαριστῶ, κύριε Κόμη. Ὁπωσδήποτε πρέπει κάποιος νὰ θυμᾶται, καὶ νὰ θυμίζει καὶ στοὺς ὑπόλοιπους, εἰδικὰ στοὺς νεότερους ποὺ δὲν ἔχουν μνῆμες ἀπὸ ἐκεῖνες τὶς ἐποχές. Ὁμολογῶ ὅτι καὶ ἐγὼ ἐξεπλάγην ποὺ δὲν εἶδα νὰ πραγματοποιεῖται κάποια, σύντομη ἔστω, τελετὴ μνήμης στὸ Ἡρῶον, στὴν Πλάκα, ὅπως συνέβαινε ἄλλοτε. Γιατί, ἄραγε;
ΔιαγραφήΣυγχαρητήρια Παύλο. Πολύ καλή δουλειά. Ειλικρινά χαίρομαι που υπάρχουν άτομα τα οποία ενδιαφέρονται για την Ιστορία του νησιού. Χαίρομαι ιδιαίτερα για σένα, διότι πέρα από τη φιλία μας, είσαι κι ένα άτομο με γνώσεις και μεράκι.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤώρα όσον αφορά τη "σιωπή" για τον εορτασμό των Ελευθέριων του νησιού, μόνο λύπη εκφράζω και θα συμφωνήσω απόλυτα με το παραπάνω σχόλιο του κ. Λουκιανού Κόμη.
Θα προσθέσω μόνο, το γεγονός πως οι Αρχές του τόπου, δεν μπήκαν καν στον κόπο, να ανακοινώσουν μια μικρή ενημέρωση για τον λόγο που δεν πραγματοποιήθηκε φέτος η τελετή των Ελευθέριων. Φαίνεται πως η πρόοδος στα χρόνια που διανύουμε, είναι συνδεδεμένη με την λήθη των ιστορικών γεγονότων και ανθρώπων που έδωσαν τη ζωή του για να είμαστε σήμερα εμείς ελεύθεροι.
Τὸ ὡς ἄνω σχόλιο ἀνήκει στὸν φίλο κ. Θεμιστοκλῆ Παναγιώτου, ἀπὸ τοὺς ἀνθρὠπους ἐκείνους ποὺ πραγματικᾶ ἐνδιαφἐρονται γιὰ τὸ παρελθὸν (καὶ τὸ μέλλον) τοῦ νησιοῦ καὶ τὸ ἔχουν ἀποδείξει ἐμπράκτως.
ΔιαγραφήΘέμη, ἀπ' ὅσο γνωρίζω, τὰ Ἐλευθέρια γιορτάζονται μὲ τιμὲς σὲ ἄλλα μέρη τῆς χώρας. Ἐδῶ στὴ Μῆλο, ὡς ἄλλοι "λωτοφάγοι", φαίνεται πὼς ξεχνᾶμε πολὺ εὔκολα. Ἐκτὸς κι ἂν εἶναι κάτι ἄλλο, ποὺ κανείς, πράγματι, δὲν μπῆκε στὸν κόπο νὰ μᾶς τὸ ἀνακοινώσει.
Θέλω μόνο ἀπὸ τὴ θέση αύτὴ νὰ προσθέσω ὅτι ἀπὸ ἐκείνους ποὺ θυμήθηκαν τὴν ἐπέτειο, ἦταν τὸ Ἐργατικὸ Κέντρο Μήλου. Τὸ βράδυ τῆς 8ης Μαΐου οἱ ἄνθρωποι τοῦ Ἐργατικοῦ Κέντρου τίμησαν τὴν ἐπέτειο δεόντως, μὲ τὴν προβολὴ μιᾶς ἐξαιρετικῆς ταινίας ("Ἡ μάχη τῆς Σεβαστούπολης"). Τοὺς ἀξίζουν συγχαρητήρια. Πόσοι ἄραγε γνωρίζουν ὅτι ὁ "σκληροτράχηλος" Μπέρτραντ Κούν, ὁ Γερμανὸς Διοικητὴς τῆς Φρουρᾶς Μήλου ποὺ σκοτώθηκε σὲ ἐνέδρα τοῦ Ἱεροῦ Λόχου τὸν Δεκέμβριο τοῦ 1944, εἶχε πολεμήσει στὴ Σεβαστούπολη;
Ὁ Δῆμος Μήλου τίμησε σήμερα, 22 Μαΐου, τα «Ἐλευθέρια», ὡς ὄφειλε. Μὲ μιὰ λιτὴ τελετὴ καὶ μὲ καθυστέρηση περίπου δύο ἑβδομάδων. Ὠστόσο, γιὰ τὴν ἀποκατάσταση τῆς ἀλήθειας καὶ κατόπιν ὅσων μοῦ μετέφεραν ἄνθρωποι τοῦ Δήμου, ὀφείλω νὰ ἀναφέρω καὶ τὴν ἄποψη τῆς «ἄλλης πλευρᾶς» γιὰ τοὺς λόγους τῆς καθυστέρησης. Τὰ «Ἐλευθέρια» λοιπόν, σύμφωνα μὲ τὸν Δῆμο, καὶ ἐφόσον ἡ 9η Μαΐου δὲν «πέσει» Κυριακή, τιμοῦνται τὴν πρώτη Κυριακὴ μετὰ τὶς 9 Μαΐου. Συνεπῶς, δὲν ἦταν δυνατὸ φέτος νὰ ἑορταστοῦν τὴν Κυριακὴ 8 Μαΐου. Θὰ μποροῦσε ἡ τελετὴ νὰ γίνει τὴν Κυριακὴ 15 Μαΐου, ἀλλὰ ὁ Δήμαρχος ἀπουσίαζε ἐκτὸς Μήλου. Ἔτσι, δὲν ἔμενε παρὰ ἡ Κυριακὴ 22 Μαΐου, δηλαδὴ σήμερα, ὁπότε καὶ πραγματοποιήθηκε, τελικά, ὁ ἑορτασμός.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣήμερα κατέθεσα στεφάνι στὸ «Ἡρῶο», στὴν Πλάκα, ἐκπροσωπώντας τὸν Μορφωτικὸ καὶ Κοινωνικὸ Σύλλογο Μήλου. Καὶ ἀνεξάρτητα ἀπὸ τοὺς λόγους τῆς ὅποιας καθυστέρησης στὸν ἑορτασμό, ἐκεῖνο ποὺ θέλω νὰ παρατηρήσω εἶναι ὅτι ἀπουσίαζαν ἐντελῶς οἱ νέες ἡλικίες. Ἐντελῶς! Πέρα ἀπὸ μιὰ πολὺ μικρὴ «ἀντιπροσωπεία» παιδιῶν τοῦ Δημοτικοῦ, ποὺ πλαισίωναν τὴ Σημαία καὶ κατέθεσαν στεφάνι γιὰ τὴν πρωτοβάθμια καὶ δευτεροβάθμια ἐκπαίδευση, δὲν ὑπῆρχε καθόλου νέος κόσμος. Παρόντες ἦταν μόνο οἱ κάποιας ἡλικίας καὶ οἱ ἀκόμα μεγαλύτεροι. Δὲν εἶναι κρῖμα;