03. 200 χρόνια «φαγούρα»: τὰ ψέμματα καὶ ἡ ἀνακάλυψη τῆς Ἀφροδίτης (8 Ἀπριλίου 1820)

Τὰ εὑρήματα τῆς 8ης Ἀπριλίου 1820.
Σχέδιο τοῦ Ὀλιβιὲ Βουτιέ, ποὺ ἔγινε λίγο καιρὸ μετὰ τὴν ἀνακάλυψη.
Γιάννης Χαλκουτσάκης, Ἡ ἱστορία τῆς Ἀφροδίτης τῆς Μήλου, σελ. 47 (ὅπου τὸ σχέδιο ἔχει τυπωθεῖ κατοπτρικά).

Μαζὶ μὲ τὰ κομμάτια τοῦ ἀγάλματος, τὴν ἴδια ἡμέρα βρέθηκαν καὶ δύο ἑρμαϊκὲς στῆλες, μία μὲ πρόσωπο νεανία καὶ μία μὲ πρόσωπο ἠλικιωμένου. Τὸ σχέδιο δημοσιεύθηκε γιὰ πρώτη φορὰ τὸ 1874, ἀπὸ τὸν Φελίξ Ραβαισόν. Ὁ ἴδιος ὁ Βουτιἐ γράφει ὅτι ἔκανε τὸ σχέδιο τὴν ἴδια ἡμέρα τῆς ἀνακάλυψης, στὴν πραγματικότητα, ὅμως, φαίνεται ὅτι ἔγινε λίγο ἀργότερα.

«Ἡ ἄχειρ [: χωρὶς χέρια] Ἀφροδίτη τῆς Μήλου ἐνθυμίζει ἡμῖν ἀνέκδοτον, οὗ τὴν ἀνάγνωσιν συνιστῶμεν εἰς τὰς μητέρας αἵτινες τοσαῦτα πάσχουσιν ἐκ τῆς ἐπιμονῆς τῶν μικρῶν αὐτῶν περὶ τὸ ἐνεργεῖν ἀνασκαφὰς εἰς τὰ σπήλαια τῆς ῥινὸς αὐτῶν. Ἐν τῷ μουσείῳ τοῦ Λούβρου ἵστατό ποτε μήτηρ μετὰ τοῦ κορασίου αὐτῆς πρὸ τῆς Ἀφροδίτης τῆς Μήλου. ‒“Μητέρα μου, γιατὶ τῆς ἔκοψαν τὰ χέρια τῆς καϋμένης;” ἐρωτᾷ τὸ κοράσιον, βλέπον ἄνευ χειρῶν τὸ ἄγαλμα. ‒“Διὰ νὰ μὴ χώνῃ τὰ δάκτυλα μέσ’ στὴ μύτη της, κόρη μου!”. Τὸ δὲ κοράσιον ὑπεσχέθη ὅτι ποτὲ πλέον δὲν θὰ σκαλίσῃ τὴν μύτην του!».

(Ἀπὸ τὴν ἐφημερίδα «Νεολόγος τῆς Κωνσταντινουπόλεως», ἀναδημοσίευση στὴν ἐφημερίδα «Αὐγή», φύλλο 3763, 02.11.1874, σελ. 4 ‒ http://digital.lib.auth.gr/record/80994). Εὐχαριστῶ τοὺς κυρίους Γιῶργο Κοτζιᾶ καὶ Γρηγόρη Μπελιβανάκη, ποὺ μοῦ γνωστοποίησαν τὸν σύνδεσμο).


Πρὶν ἀπὸ ἀκριβῶς 200 χρόνια, στὶς 8 Ἀπριλίου 1820, βρέθηκε στὴν Τρυπητὴ τὸ πασίγνωστο ἄγαλμα τῆς Ἀφροδίτης. Παγκοσμίως, ἔκτοτε, τὸ ἄγαλμα ἔμεινε γνωστὸ ὡς ἡ «Ἀφροδίτη τῆς Μήλου» (στὰ γαλλικά: «Venus de Milo»).

Πάντως, γιὰ τὴν ἱστορικὴ ἀκρίβεια, ὀφείλω νὰ σημειώσω ὅτι ἡ ἡμερομηνία «8 Ἀπριλίου» ποὺ παραδίδεται στὴ διεθνῆ βιβλιογραφία, εἶναι μὲ τὸ «νέο» ἢ «Γρηγοριανὸ» ἡμερολόγιο, ποὺ ἴσχυε τότε στὴν Εὐρώπη. Στὸν (ὑπὸ ὀθωμανικὴ κατοχὴ) ἑλλαδικὸ χῶρο, τὴν ἴδια ἐποχή (καὶ γιὰ πολλὰ χρόνια ἀργότερα) ἐξακολουθοῦσε νὰ χρησιμοποιεῖται τὸ «παλαιὸ» ἢ «Ἰουλιανὸ» ἡμερολόγιο. Καὶ ἐπειδὴ γιὰ τὸν 19ο αἰῶνα τὸ «παλαιὸ» ἡμερολόγιο βρισκόταν 12 ἡμέρες πίσω ἀπὸ τὸ «νέο», στὴν Ἑλλάδα (καὶ στὴ Μῆλο, βέβαια) ἡ ἡμερομηνία τῆς εὕρεσης ἦταν ἡ 27η Μαρτίου 1820.[1] Λιγότερο ἀπὸ ἕνα χρόνο ἀργότερα, ξεσποῦσε ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση.

Ἔχουν περάσει διακόσια χρόνια ἀπὸ τότε καὶ ὅμως, ὁρισμένα σημεῖα τοῦ ἱστορικοῦ τῆς εὕρεσης ἐξακολουθοῦν νὰ παραμένουν σκοτεινὰ ἤ, στὴν καλύτερη περίπτωση, ἀμφισβητούμενα. Αὐτὸ ἔδωσε καί, δυστυχῶς, ἐξακολουθεῖ νὰ δίνει τροφὴ σὲ διάφορους ἄσχετους ἢ φαντασιόπληκτους ποὺ εἴτε δὲ διασταυρώνουν τὶς πηγές τους (οἱ πρῶτοι) εἴτε διασπείρουν, ἐπίτηδες, ψέμματα (οἱ δεύτεροι) ‒ μὲ ἀπώτερο στόχο, οἱ τελευταῖοι, νὰ «περάσουν» τὴ δική τους «ἄποψη», ὅποια κι ἂν εἶναι αὐτή. Σὰν τὴ μητέρα τοῦ μικροῦ κοριτσιοῦ ποὺ θέλει νὰ νουθετήσει τὴν κόρη της λέγοντας ψέμματα ‒ καὶ ἡ μικρή, τρομοκρατημένη, ὑποτάσσεται.

Θεωρῶ τραγικὸ σήμερα, στὴν ἐποχὴ τοῦ Διαδικτύου ποὺ ἡ πρόσβαση στὴν πληροφορία ἔχει γίνει πιὸ εὔκολη ἀπὸ ποτέ, νὰ ἐξακολουθοῦν νὰ γράφονται γιὰ τὴν (καϋμένη τὴν) Ἀφροδίτη τραγικὲς ἀνακρίβειες, στηριγμένες σὲ παλιὲς δημοσιεύσεις γεμᾶτες φαντασία καὶ ψέμματα. Ἀκόμα χειρότερα, θεωρῶ τραγικὸ «θεωρίες συνωμοσίας» νὰ διαδίδονται καὶ νὰ γίνονται πιστευτές (φυσικά, καὶ στὴν ἴδια τὴ Μῆλο!), διαστρεβλώνοντας τὴν ἀλήθεια τελείως. Δὲν ξεχνῶ πρὶν ἀρκετὸ καιρὸ (στὶς 8 Ἀπριλίου 2016, στὴν ἐπέτειο τῶν 196 χρόνων ἀπὸ τὴν ἀνακάλυψη!) ποὺ (ἀνα)δημοσιεύθηκε σὲ «μηλέικη» ἱστοσελίδα ἕνα ἀνεκδιήγητο κείμενο, γεμᾶτο ψέμματα καὶ ἐπικίνδυνες ἀνακρίβειες γιὰ τὰ γεγονότα τῆς εὕρεσης τοῦ ἀγάλματος. Δὲ θ’ ἄξιζε ἴσως ν’ ἀσχοληθεῖ κανείς, ἂν δὲν ἐπρόκειτο γιὰ ἀναδημοσίευση τοῦ πρωτότυπου κειμένου σὲ ἱστοσελίδα μηλέικη ‒ δηλαδὴ γιὰ ἀναπαραγωγὴ τοῦ ψέμματος σὲ ἱστοσελίδα ποὺ ἀπευθύνεται στὸ κοινὸ τῆς Μήλου! Ἐκεῖ, τὸ πρᾶγμα ἀρχίζει, πλέον, νὰ γίνεται ἐπικίνδυνο καὶ προκλητικὸ ἴσως, γιὰ τὴ Μῆλο. Δὲν εἶναι ὅλοι εἰδικοὶ καὶ γνῶστες τῶν λεπτομερειῶν, καὶ μπορεῖ νὰ παρασυρθοῦν εὔκολα ‒ ὅπως καὶ παρασύρθηκαν ὁρισμένοι! Δυστυχῶς, τὸ πρωτότυπο δημοσίευμα ἀναπαρήχθη καὶ σὲ ἄλλες ἱστοσελίδες, ἐκτὸς ἀπὸ τὴ μηλέικη, κάποια χρόνια ἀργότερα (τὸ 2017 καὶ τὸ 2019) ‒ καὶ συζητήθηκε στὴ Μῆλο. Στὸν ἀπόηχο αὐτῶν τῶν δημοσιευμάτων, θυμᾶμαι ὅτι προσπαθοῦσα (ὄχι πάντα μὲ ἐπιτυχία!) νὰ πείσω φίλους ὅτι δὲν ἔγινε καμία μάχη γιὰ τὸ ἄγαλμα στὴ Μῆλο ἢ στὸν Πειραιᾶ καὶ ὅτι, εὐτυχῶς, δὲ σκοτώθηκε κανεὶς γιὰ τὰ μάτια τῆς (μαρμάρινης) Ἀφροδίτης. Κάποιες φορὲς εἶναι περίπου σὰν νὰ προσπαθεῖς νὰ ἀποδείξεις ὅτι δὲν εἶσαι ἐλέφαντας (ἤ, ἀκόμα χειρότερα, ὅτι δὲν εἶσαι μῦξα, στὸ κοριτσάκι ποὺ εἶναι ἕτοιμο ν’ ἀρχίσει ἀνασκαφὲς στὸ «σπήλαιο τῆς μύτης του»!). 

Ποιὸς εἶναι αὐτὸς ποὺ εἶπε ὅτι «ἡ βλακεία εἶναι ἀνίκητη»; Στὴ συμπαθῆ αὐτὴ κατηγορία ἀνήκουν ὅσοι ἄκριτα ἀποδέχονται «θεωρίες συνωμοσίας» καὶ δημοσιεύματα ὅπως ἐκεῖνο ποὺ προανέφερα. Αὐτούς, δὲ θὰ προσπαθήσω πάλι νὰ τοὺς πείσω, εἶναι ἀνώφελο (θὰ ἐξακολουθήσουν νὰ μὲ βλέπουν ὡς μῦξα καὶ θὰ εἶναι ἕτοιμοι ν’ ἀρχίσουν ἀνασκαφές!). Γιὰ ὅλους τοὺς ἄλλους ὅμως, ποὺ δὲ γνωρίζουν τὰ πραγματικὰ γεγονότα ἀλλὰ θέλουν νὰ μάθουν, γράφω αὐτὲς τὶς γραμμές.

Πρῶτα-πρῶτα, ν’ ἀναφέρω ὅτι ἡ μηλέικη ἱστοσελίδα ποὺ, ἐν ἔτει 2016, ἀναδημοσίευσε τὸ περὶ οὗ ὁ λόγος ἀπίθανο κείμενο, ἔχει πλέον ἀποσύρει τὸ δημοσίευμα. Ἐπίσης, ἔχει «κατέβει» καὶ ἡ πρωτότυπη ἀνάρτηση (ἐπίσης τοῦ 2016) στὴν ἱστοσελίδα ποὺ πρώτη τὸ «φιλοξένησε».[2] Ὁ τίτλος τοῦ πρωτότυπου δημοσιεύματος ἦταν ἐνδεικτικὸς γιὰ τὸ περιεχόμενο: «Ὅταν οἱ Γάλλοι σκότωναν Ἕλληνες γιὰ τὴν Ἀφροδίτη τῆς Μήλου»! Ὑπότιτλος: «Οἱ μάχες ποὺ ἔγιναν γιὰ τὸ μοναδικὸ ἄγαλμα ποὺ βρίσκεται στὸ Παρίσι». Τὸ δημοσίευμα ὑπέγραφε κάποιος «Ἐπίκουρος» (ἀνώνυμος, κατὰ τὰ λοιπά). Καθώς, ὅπως προανέφερα, τὸ πρωτότυπο δημοσίευμα ἀναπαρήχθη καὶ σὲ ἄλλες ἱστοσελίδες (ἐκτὸς ἀπὸ τὴ μηλέικη) λίγα χρόνια ἀργότερα, ἐξίσου πομπώδεις ἦταν καὶ οἱ τίτλοι τῶν μετέπειτα ἀναδημοσιεύσεων: «Ἡ ἀπίστευτη σφαγὴ τῶν Γάλλων ἐναντίον τῶν Ἑλλήνων γιὰ τὴν ἀρπαγὴ τῆς Ἀφροδίτης τῆς Μήλου», «Τὰ Γαλλάκια… Καλὰ κουμάσια εἶναι κι αὐτά! Καὶ ὄχι μόνον, ἀλίμονο!», «Ὅταν οἱ Ἕλληνες πέθαιναν γιὰ νὰ σώσουν τὸν πολιτισμό τους...», κ.λπ. Μὲ ὅλα αὐτὰ τὰ δημοσιεύματα ἀσχολήθηκε, τὸ 2019, ἡ ἔγκριτη ἱστοσελίδα ellinikahoaxes.gr, ποὺ ἔκανε ἀρκετὰ καλὴ δουλειὰ ἐκθέτοντας καὶ ἀνασκευάζοντας τὰ ψέμματα. Ἀλλὰ ὄχι ὅλα! Ἦταν τόσα πολλά...

Θὰ ἐπιχειρήσω λοιπόν, στὴ συνέχεια, νὰ προσθέσω κάποια ἐπιπλέον ἐπιχειρήματα σὲ ὅσα ἤδη ἔχει χρησιμοποιήσει ἡ ἱστοσελίδα ellinikahoaxes.gr ποὺ προανέφερα, γιὰ να δείξω κι ἐγὼ μέχρι ποιοῦ σημείου μπορεῖ νὰ φτάσει ἡ (ἀρρωστημένη) φαντασία ὁρισμένων. Μιλοῦσε, λοιπόν, τὸ δημοσίευμα τοῦ 2016 γιὰ μιὰ «τραγικὴ ἱστορία [ποὺ] ἐπιμελῶς παρασιωπᾶτε γιὰ εὐνόητους λόγους» (προσέξτε τὸ «παρασιωπᾶτε» μὲ -ε στὴν κατάληξη, ἀντὶ «παρασιωπᾶται»: τὸ ἴδιο ἀκριβῶς ὀρθογραφικὸ λάθος ἀντέγραψαν καὶ ὅλες οἱ ἄλλες ἱστοσελίδες ποὺ ἀναπαρήγαγαν τὸ δημοσίευμα, ἀκόμα καὶ ἡ μηλέικη. Ἄκριτη ἀντιγραφὴ χωρὶς κανέναν ἔλεγχο, ὄχι βέβαια κριτικὸ ἔλεγχο, οὔτε κὰν ὀρθογραφικό!). Καὶ ποιὰ ἀκριβῶς ἦταν ἡ «τραγικὴ ἱστορία» ποὺ «παρασιωπᾶται»; Πὼς «τὸ ἄγαλμα πουλήθηκε ἀπὸ τοὺς Τούρκους στοὺς Γάλλους» (φοβερὴ ἀποκάλυψη. Ἀλήθεια, πῶς θα ἦταν δυνατὸ νὰ γίνει αὐτό, ἀφοῦ δὲν ὑπῆρχαν Τοῦρκοι στὴ Μῆλο;), καὶ πὼς οἱ «Ἕλληνες τῆς Μήλου», ὅταν «πληροφορηθῆκαν ὅτι τὸ ἄγαλμα θὰ ἔφευγε ἀπὸ τὸ νησί, ξεσηκώθηκαν γιὰ νὰ ἀποτρέψουν τὴ φυγή του, κι’ αυτό, γιατὶ τὸ θεωροῦσαν μέρος τοῦ Πολιτισμοῦ τους» (μόνο ποὺ οἱ κάτοικοι τῆς Μήλου τὴν ἐποχὴ ἐκείνη, ἐκτὸς ἀπὸ ἐλάχιστες ἐξαιρέσεις, ἦταν πάμφτωχοι, παντελῶς ἀγράμματοι καὶ ἀνίδεοι ἀπὸ ἀρχαῖο ἑλληνικὸ πολιτισμό, ἐνῶ λόγω τῆς φτώχειας ὑπῆρχαν καὶ κάποιοι ποὺ εἶχαν ἀναγάγει σὲ ἐπάγγελμα τὴν πώληση ἀρχαιοτήτων στοὺς ξένους ποὺ προσορμίζονταν στὸ λιμάνι. Κι αὐτὸ δὲ συνέβαινε μόνο στὴ Μῆλο, ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλα Κυκλαδονήσια). Κι ἐπίσης, ἰσχυριζόταν τὸ δημοσίευμα, ὅτι «τέτοια ἦταν ἡ ἀντίδραση» τῶν Μηλιῶν, ποὺ οἱ Γάλλοι «πυροβόλησαν καὶ σκότωσαν μερικοὺς Ἕλληνες» (στὴ Μῆλο! Τέτοια ἐχθρότητα μεταξὺ Γάλλων καὶ Ἑλλήνων! Ἀγνοεῖ, βέβαια, ὁ «Ἐπίκουρος», γιὰ παράδειγμα ὅτι κεντρικὸ πρόσωπο στὰ γεγονότα τῆς εὕρεσης τοῦ ἀγάλματος ἦταν ὁ Γάλλος ‒καὶ μέγας φιλέλληνας‒ Ὀλιβιὲ Βουτιέ, τότε δόκιμος τοῦ γαλλικοῦ ναυτικοῦ, ὁ ὁποῖος ἕνα χρόνο ἀργότερα παραιτήθηκε, ἦρθε πάλι στὴν Ἑλλάδα καὶ πολέμησε στὸ πλευρὸ τῶν Ἑλλήνων, ἀναπτύσσοντας σημαντικὴ δράση κατὰ τὴν Ἐπανάσταση). 

Εἶναι ἴσως μάταιο (καὶ σίγουρα κουραστικὸ) νὰ προσπαθεῖ κανεὶς νὰ ἀνασκευάσει ἐπακριβῶς ὅλα τὰ ψέμματα καὶ τὶς ἀνακρίβειες ποὺ περιέχονται στὸ ἐν λόγω ἠλεκτρονικὸ δημοσίευμα. Θὰ μποροῦσα ἴσως νὰ σταματήσω ἐδῶ, ἀλλὰ τὸ ἐνδιαφέρον εἶναι στὴ συνέχεια, ὅπου ἡ φαντασία τοῦ ἀρθρογράφου ἀποχαλινώνεται τελείως! Ἰσχυρίζεται, ἔτσι, ὅτι τὸ ἄγαλμα «ὁδηγήθηκε πρῶτα στὸν Πειραιᾶ πρὶν ταξιδέψει γιὰ τὴ Γαλλία» (στὴν πραγματικότητα πρῶτα πῆγε στὴ Σαντορίνη, στὴ Ρόδο, σὲ λιμάνια τῆς Συρίας, τῆς Παλαιστίνης καὶ στὴν Ἀλεξάνδρεια, κι ἔπειτα στὸν Πειραιᾶ) καὶ ὅτι «κάποιοι ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες τῆς Μήλου πῆγαν στὸν Πειραιᾶ γιὰ νὰ σταματήσουν τὴν ἀρπαγὴ τοῦ ἀγάλματος»! (εἴπαμε ὅτι ἡ ἀναζήτηση ἀρχαιοτήτων καὶ τὸ ἐμπόριό τους μὲ τοὺς ξένους ἦταν κάτι τὸ συνηθισμένο τὴν ἐποχὴ ἐκείνη, στὴν πάμφτωχη Μῆλο. Τὸ ἐμπόριο αὐτὸ δὲ σταμάτησε ὁριστικὰ παρὰ μόνο μὲ τὴν ἐγκαθίδρυση τοῦ νέου ἑλληνικοῦ κράτους ‒ προηγουμένως δὲ θεωροῦνταν ἀξιόμεμπτο ἀπὸ τοὺς Μηλιοὺς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ποὺ ἔπρεπε, κάτω ἀπὸ σκληρὲς συνθῆκες, μέσα στὴ φτώχεια, τὴν ἀγραμματοσύνη καὶ τὴν τυραννία, νὰ ἀγωνιστοῦν γιὰ τὸν «ἐπιούσιο». Ἔτσι, πάμπολλα ἦταν τὰ ἀρχαῖα ἀντικείμενα ποὺ καὶ ἐπὶ Ὀθωμανῶν ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης «ἔφευγαν» ἀπὸ τὴ Μῆλο, προϊόντα ἀνασκαφῶν τῶν ξένων ἢ ἀνασκαφῶν τῶν Ἑλλήνων καὶ ἀγορασμένα ἀπὸ τοὺς ξένους, ἔναντι πινακίου φακῆς! Ἡ φτώχεια, ἡ ἀμάθεια καὶ οἱ καταπιέσεις δὲν ἄφηναν περιθώρια στοὺς Μηλιοὺς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης γιὰ συναισθηματισμούς. Οὔτε, βέβαια, ἄφηναν περιθώρια γιὰ «δυναμικὲς» ἐνέργειες. Οἱ πάμφτωχοι κάτοικοι τῆς Μήλου ποὺ δὲ ζοῦσαν σὲ ναυτικὸ νησὶ καὶ δὲ διέθεταν παρὰ λίγα μόνο μικρὰ καΐκια καὶ ψαρόβαρκες, πῶς θὰ ἦταν δυνατὸ νὰ σκεφτοῦν νὰ πᾶνε στὸν Πειραιᾶ καὶ νὰ τὰ βάλουν μὲ τὰ κανόνια τῶν Γάλλων;). 

Ἡ κορύφωση ὅλων εἶναι τὰ ἀκόλουθα, ἀπείρου κάλλους: ἰσχυριζόταν τὸ δημοσίευμα ὅτι, «ὅπως γράφει ὁ Ἕλληνας ἱστορικὸς Δημήτρης Φωτιάδης» (πῶς ἀλλιῶς θὰ δώσει ὁ ψεύτης ἀληθοφάνεια στὰ ψέμματά του; ἐπικαλούμενος μιὰ «αὐθεντία»! Ὁ Φωτιάδης, βέβαια, δὲν ἦταν ἱστορικός, ἀλλὰ εἴπαμε...) καὶ, μάλιστα, «στὴν ἐξάτομη “Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821”» (ἔ, ἀφοῦ εἶναι «ἐξάτομη», θὰ εἶναι σημαντική!), «στὸν Πειραιᾶ, ὅταν μαθεύτηκε τὸ γεγονός, μαζεύτηκαν στὴν προκυμαῖα πάνω ἀπὸ χίλιοι ἄνθρωποι ποὺ προσπαθοῦσαν νὰ ματαιώσουν τὴν ἀρπαγὴ τοῦ ἀγάλματος. Τέτοια ἦταν ἡ ἀντίδραση, ποὺ συγκρούστηκαν μὲ τὸ γαλλικὸ πλήρωμα τοῦ πλοίου καὶ τὰ τουρκικὰ στρατεύματα. Τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν τραγικό. Πάνω ἀπὸ 200 Ἕλληνες πέσανε νεκροί καὶ τελικὰ τὸ ἄγαλμα τῆς Ἀφροδίτης τῆς Μήλου φυγαδεύτηκε στὴ Γαλλία (μάλιστα λέγεται ὅτι τὸ ἕνα χέρι τοῦ ἀγάλματος, μέσα στὴ δίνη τῆς συμπλοκῆς, ἔπεσε στὴ θάλασσα καὶ χάθηκε».

Παραπέμπω τὸν ἀναγνώστη γιὰ τὴν ἀνασκευὴ τῶν παραπάνω ψεμμάτων στὴν ἱστοσελίδα ellinikahoaxes.gr καὶ συγκεκριμένα ἐδῶ. Γιὰ ὅποιον γρήγορα θέλει τὴν ἀλήθεια, ἀναφέρω ὅτι ποτὲ ὁ Φωτιάδης δὲν ἔγραψε ὅσα ἰσχυρίζεται ὁ ἀρθρογράφος, οὔτε καὶ ἀπὸ καμία ἄλλη πηγὴ, ἑλληνικὴ ἢ γαλλική, δὲν παραδίδονται τέτοιες μάχες καὶ «ἑκατόμβες» θυμάτων (καὶ μάλιστα στὸν Πειραιᾶ!). Ἐπιπλέον τῶν ὅσων ἀναφέρονται στὴν ἱστοσελίδα ellinikahoaxes.gr, πρέπει νὰ σημειώσω καὶ τὰ ἐξῆς: εἶναι σαφὲς σὲ ὅποιον γνωρίζει πρόσωπα καὶ πράγματα τῆς Μήλου, ὅτι ὁ ἀρθρογράφος τοῦ διάτρητου κειμένου ἔχει ὑπόψη του τὴν περίφημη ἱστορία γιὰ τὴ «μάχη» ποὺ ὑποτίθεται ὅτι ἔγινε στὴν παραλία τοῦ Ἀδάμαντα (κατὰ ὁρισμένους) ἢ στο Κλῆμα (κατ’ ἄλλους), κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ὁποῖας οἱ Γάλλοι ἀπέσπασαν, ὑποτίθεται, τὴν Ἀφροδίτη διὰ τῆς βίας καὶ ὕστερα ἀπὸ συμπλοκή (μὲ τοὺς Γαλαξειδιῶτες ναῦτες ποὺ τὴν εἶχαν φορτωμένη στὸ μπρίκι τους, κατὰ ὁρισμένους, ἢ μὲ τοὺς Ἕλληνες ποὺ ἦταν μαζεμένοι στὴν ἀκρογιαλιὰ γιὰ νὰ φορτώσουν τὸ ἄγαλμα στὸ μπρίκι, κατ’ ἄλλους). Κατὰ τὴ διάρκεια αὐτῆς τῆς συμπλοκῆς, ὑποτίθεται, ἔσπασαν τὰ χέρια τῆς Ἀφροδίτης καὶ ἔπεσαν στὴ θάλασσα. 

Μόνο ποὺ ἡ ἱστορία τῆς «συμπλοκῆς στὴν παραλία» ἔχει ἀποδειχθεῖ ψέμμα, ἀπ’ ἀρχῆς μέχρι τέλους. Παραπέμπω τὸν ἀναγνώστη στὸ ἐξαιρετικὸ βιβλίο τοῦ Γιάννη Μ. Χαλκουτσάκη Ἡ Ἱστορία τῆς Ἀφροδίτης τῆς Μήλου, Ἀθήνα 1988, σελ. 61-67. Πρόκειται γιὰ τὸ καλύτερο, ἀπ’ ὅσο εἶμαι σὲ θέση νὰ γνωρίζω, βιβλίο ποὺ ἔχει γραφεῖ γιὰ τὴν Ἀφροδίτη τῆς Μήλου στὰ ἑλληνικά (καὶ μάλιστα ἔχει γραφεῖ ἀπὸ Μηλιό, ποὺ ἔκανε ἐπισταμένη ἔρευνα καὶ ταξίδεψε ἀκόμα καὶ στὴ Γαλλία γιὰ νὰ συναντήσει ἀπογόνους τῶν πρωταγωνιστῶν καὶ νὰ μαζέψει στοιχεῖα). Στὶς σελίδες ποὺ προανέφερα, ὁ Χαλκουτσάκης καταρρίπτει συστηματικὰ τὴν παράδοση γιὰ τὴν ὑποτιθέμενη «μάχη». Καί, βέβαια, ἂν καταρρίπτεται ἡ παράδοση τῆς «μάχης», καταρρίπτεται ὁμοίως καὶ ἡ παράδοση γιὰ τὰ χέρια τοῦ ἀγάλματος ποὺ ἔσπασαν, ὑποτίθεται, κατὰ τὴ διάρκεια τῆς μάχης. Ἄλλωστε, εἶναι πλέον πανθομολογούμενο ὅτι ἡ Ἀφροδίτη ἦταν «ἄχειρ», δηλαδὴ βρέθηκε χωρὶς χέρια: παραπέμπω, πολὺ πρόχειρα, καὶ πάλι στὸν Χαλκουτσάκη, σελ. 49, 74, 94 (ὅπου ἀναφέρονται ἀναλυτικὰ τὰ μάρμαρα ποὺ βρέθηκαν τὴν ἡμέρα τῆς ἀνακάλυψης ἀλλὰ καὶ ἀργότερα. Μεταξὺ αὐτῶν περιλαμβάνονται καὶ δύο θραύσματα ποὺ πιθανολογεῖται ὅτι ἀνήκουν στὸ ἀριστερὸ χέρι τῆς Ἀφροδίτης). Παραπέμπω, ὡστόσο, καὶ στὴν κοινὴ λογική: ἂν κάποιο χέρι εἶχε σπάσει στὴ διάρκεια μιᾶς βίαιης συμπλοκῆς, αὐτὸ θὰ φαινόταν εὔκολα γιατὶ τὸ σημεῖο τοῦ σπασίματος θὰ εἶχε διαφορετικὴ ἀπόχρωση σὲ σχέση μὲ τὸ ὑπόλοιπο ἄγαλμα. Ὅλες ὅμως οἱ ἐπιφάνειες τοῦ ἀγάλματος ἔχουν τὴν ἴδια ἀπόχρωση, τὴν ἴδια «πατίνα» ποὺ ἔδωσαν οἱ αιῶνες (βλ. καὶ Χαλκουτσάκης, ὅπ.π., σελ. 88). 

Καὶ τὶ κάνει τώρα ὁ ἀρθρογράφος τοῦ διάτρητου δημοσιεύματος; Παίρνει τὴν παλιά (καὶ ψευδῆ) ἱστορία τῆς μάχης στὴ Μῆλο, καὶ τὴ μεταφέρει αὐθαίρετα στόν... Πειραιᾶ! Προσθέτει πάνω ἀπὸ 1000 «ἀγανακτισμένους» στὴν προκυμαῖα καὶ πάνω ἀπὸ 200 νεκρούς, ἔτσι ὥστε τὸ δημοσίευμά του νὰ κάνει μεγαλύτερη... αἴσθηση! 

Θυμᾶστε τὸ ἀνέκδοτο μὲ τὸ κοριτσάκι; Τὸ ἀνέκδοτο ποὺ ἀνέφερα στὴν ἀρχὴ τοῦ παρόντος κειμένου; Τὸ κοριτσάκι ποὺ ἡ μητέρα του ἤθελε νὰ τὸ νουθετήσει, λέγοντας ψέμματα... Βάλτε στὴ θέση τῆς μητέρας τὸν (ἀνεκδιήγητο) ἀρθρογράφο τοῦ δημοσιεύματος ποὺ τόσο μᾶς ἀπασχόλησε, καὶ διαβᾶστε πῶς κλείνει τὸ κείμενό του:

«Αὐτοὶ λοιπὸν οἱ “ἀμόρφωτοι” Ἕλληνες ψαράδες καὶ ἀγρότες δώσανε τὴ μάχη τῆς ἀξιοπρέπειας δίνοντας ἀκόμα καὶ τὴ ζωή τους γιὰ νὰ ὑπερασπιστοῦν τὸ (sic) Πολιτισμό τους. Μπορεῖ νὰ μὴν ἦταν μορφωμένοι, μπορεῖ νὰ μὴν γνώριζαν ἀπὸ Τέχνη, ὅμως ἔνιωθαν βαθειὰ (sic) μέσα τους ὅτι τὸ ἄγαλμα αὐτὸ ἦταν μέρος τῆς ἱστορίας τους, μέρος τῆς Πολιτιστικῆς τους παρακαταθήκης ποὺ τοὺς εἶχαν ἀφήσει οἱ πρόγονοι τους. Αὐτὴ ἡ τραγικὴ ἱστορία ἐπιμελῶς παρασιωπάτε (sic) γιὰ εὐνόητους λόγους. Ἔτσι, ἂν κάποια στιγμὴ ἐπισκεφθεῖτε τὸ Μουσεῖο τοῦ Λούβρου καὶ θαυμάσετε τὴν Ἀφροδίτη τῆς Μήλου, θυμηθεῖτε ὅτι καὶ σ’ αὐτὴ τὴν περίπτωση οἱ κυρίαρχες δυνάμεις τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ἅρπαξαν αὐτὸ τὸ θαυμάσιο ἄγαλμα ποὺ οἱ Ἕλληνες τὸ πότισαν μὲ αἷμα». 

Στὸν βωμὸ τοῦ νὰ δοξάσουμε τὸν αἰώνιο Ἕλληνα, δὲν πειράζει νὰ θυσιάσουμε τὴν ἀλήθεια ‒ καὶ νὰ γράψουμε ἕνα κατεβατὸ ψέμματα. Μόνο ποὺ αὐτό, στὴν καλύτερη περίπτωση, λέγεται πατριδοκαπηλεία! Ἁμάρτημα στὸ ὁποῖο δὲν ὑπέπεσε ἡ μητέρα τοῦ κοριτσιοῦ, ἡ ὁποῖα, τουλάχιστον, εἶχε ἀγαθὲς προθέσεις καὶ εἶπε ἕνα μόνο ψέμμα. Ὑπέπεσε, ὅμως, ὁ ἀρθρογράφος τοῦ πατριδοκάπηλου δημοσιεύματος, ὁ ὁποῖος δὲν εἶχε ἀγαθὲς προθέσεις. Καὶ εἶπε καὶ πολλὰ ψέμματα.

Υ.Γ.
Ἐπιτρέψτε μου κάτι τελευταῖο: συνήθως, τὴ φράση «ποτίζω μὲ αἷμα» τὴ χρησιμοποιοῦμε ὅταν μιλᾶμε γιὰ τὴ γῆ. Τὸ ἄγαλμα δὲν τὸ ποτίζεις...

[1] Γιάννης Χαλκουτσάκης, Ἡ ἱστορία τῆς Ἀφροδίτης τῆς Μήλου. Ἀθῆνα 1988, σελ. 9.
[2] Πάντως, καὶ τὰ δύο δημοσιεύματα μποροῦν ἀκόμα νὰ ἐντοπιστοῦν στὸ Διαδίκτυο, χάρη σὲ ἱστοσελίδες ὅπως ἡ archive.today.

«Στὴ συντροφιὰ προστίθεται ὁ Λουδοβῖκος Μπρέστ, Ἀντιπρόσωπος τῆς γαλλικῆς κυβέρνησης, ὁ ὁποῖος παρακολουθεῖ καθὼς ὁ Ὀλιβιὲ κάνει ἕνα σχέδιο τοῦ εὑρήματός του».
Φανταστικὴ ἀπεικόνιση τῆς Γιολάντα Τσέτγουιντ.
Ἀπὸ τὴν ἱστοσελίδα http://yolandachetwynd.com/venus.html.

Ὁ Ὀλιβιὲ Βουτιὲ (καθιστός, πάνω στὸν κίονα) σχεδιάζει τὰ μάρμαρα ποὺ βρέθηκαν στὶς 8 Ἀπριλίου 1820. Δεξιά του ὁ Γάλλος ὑποπρόξενος στὴ Μῆλο Λουδοβῖκος Μπρέστ. Ἀνάμεσα στὶς δύο Ἑρμὲς (μὲ τὸ φτυάρι στὰ χέρια) ὁ ἰδιοκτήτης τοῦ χωραφιοῦ καὶ εὑρέτης τῆς Ἀφροδίτης Γεώργιος (ἢ Θεόδωρος) Κεντρωτᾶς. Πίσω ἀπὸ τὴν Ἀφροδίτη ἕνας ἀκόμα Γάλλος ναύτης. Ὁ Βουτιὲ ἦταν αὐτὸς ποὺ παρακίνησε τὸν Κεντρωτᾶ νὰ συνεχίσει τὸ ψάξιμο ἕως ὅτου ἀποκαλυφθοῦν ὅλα τὰ μάρμαρα.

Τὰ σχόλιά σας εἶναι εὐπρόσδεκτα!
Ἀφῆστε ἕνα σχόλιο γι’ αὐτὴν τὴ δημοσίευση χρησιμοποιῶντας τὸν σύνδεσμο ποὺ ἀκολουθεῖ: