Γρηγόριος Ἀνδρέου Μπελιβανάκης (1929-2020) - [Αʹ]

Ὁ Γρηγόρης Μπελιβανάκης, κορυφαῖα πνευματικὴ μορφὴ τῆς Μήλου. Φωτογραφία: Παῦλος Κοτρωνάκης, 30 Νοεμβρίου 2015. Στὴν Ἀθήνα, σὲ μία συνάντησή μας.

 

Ἡ χρονιὰ ποὺ σὲ λίγο ἐκπνέει ἐπεφύλασσε μιὰ δυσάρεστη «ἔκπληξη» στοὺς ἀνθρώπους τοῦ πνεύματος στὴ Μήλο: σήμερα, 17 Δεκεμβρίου 2020, πέρασε στὴν αἰωνιότητα ὁ Γρηγόρης Μπελιβανάκης: ὁ κατεξοχὴν πνευματικὸς ἄνθρωπος τοῦ νησιοῦ, ἴσως ὁ τελευταῖος τῶν Μεγάλων τῆς Μήλου.

Ἡ ἀνάρτηση αὐτὴ θὰ εἶναι πολὺ λιτή, ἁπλῶς γιατὶ τὰ ὅποια λόγια δὲν ἐπαρκοῦν αὐτὴν τὴ στιγμὴ γιὰ νὰ περιγράψουν τὸ μέγεθος τῆς ἀπώλειας. Ἐπειδὴ αἰσθάνομαι «πνευματικὸ παιδὶ» τοῦ Γρηγόρη Μπελιβανάκη, τὸ μόνο ποὺ θὰ σημειώσω, αὐτὲς τὶς ὧρες, δὲν εἶναι παρὰ ἕνας ἀποχαιρετισμὸς τοῦ μαθητῆ πρὸς τὸν δάσκαλο: κύριε Γρηγόρη, ἤμουν πραγματικὰ πολὺ τυχερὸς ποὺ σᾶς γνώρισα!

Ἕνα βιογραφικὸ τοῦ Γρηγόρη Μπελιβανάκη, γραμμένο ἀπὸ τὸν ἴδιο (εὐχαριστῶ θερμῶς γιὰ τὴν παραχώρηση τοῦ βιογραφικοῦ τὴν κα Δέσποινα Παπαδοπούλου):

Γρηγόρης Ἀνδρέου Μπελιβανάκης
Βιογραφικό

Γεννήθηκε στὸν Ἀδάμαντα Μήλου τῶν Κυκλάδων, τὸ 1929, 25η Νοεμβρίου.

Ἐπῆγε στὸ Δημοτικὸ Σχολεῖο Ἀδάμαντος, 4ο Γυμνάσιο Πειραιῶς καὶ Γυμνάσιο Μήλου.

Συνετέλεσε στὴν δημιουργία ὁμάδος προσκόπων Μήλου.

Ὑπηρέτησε ὡς ἔφεδρος ἀνθυπολοχαγός, τῆς Σχολῆς Κερκύρας, στὴν Μακεδονία.

Ἵδρυσε τὴν βιβλιοθήκη τῆς Ἐνώσεως Φίλων Ἀδάμαντος, τῆς ὁποίας διετέλεσε Γ. Γραμματέας τὸ 1959.

Ἐφοίτησε στὴν Ἀνωτέρα Σχολὴ Ταχυδρομικῶν Ὑπαλλήλων.

Διωρίσθηκε Ταχ. Υπάλληλος στὸ Ταχυδρομεῖο Ἀδάμαντος καὶ ἔκτοτε σὲ διάφορα Ταχ. Γραφεῖα καὶ, τέλος, στὴν Κεντρικὴ Ὑπηρεσία τοῦ ΕΛ.ΤΑ.

Ὑπότροφος τοῦ Ο.Η.Ε. καὶ Γερμανικῆς Ταχ. Ὑπηρεσίας εἰς τὴν Βρέμη τῆς Γερμανίας, ἐπὶ ἐξάμηνον τὸ 1974.

Ἐξέδωσε τὸ περιοδικὸ «Ταχυδρομικὰ Θέματα», καὶ τὸ βιβλίο «Εὑρετήριο τῶν Περιεχομένων (Ἐγκυκλίων) τῶν Δελτίων τῆς Ταχ. Ὑπηρεσίας», σὲ πολλαπλὲς ἀναθεωρητικὲς ἐκδόσεις.

Ἐξέδωσε τὴν ἐφημερίδα «Μῆλος», τὸ 1976 μέχρι καὶ τὸ 2013 (ἐπὶ 38 χρόνια, συνεχῶς).

Ἵδρυσε καὶ ἐξέδωσε τὴν ἐφημερίδα «Ἀφροδίτη», τοῦ «Συλλόγου τῶν Ἀπανταχοῦ Μηλίων».

Ἵδρυσε καὶ ἐξέδωσε τὴν ἐφημεριδα «Λυχνία», ὄργανον τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Μουσείου Μήλου. Ὡς καὶ ἄλλα περιοδικὰ ἐξυπηρετοῦντα τοὺς σκοποὺς τοῦ Μουσείου.

Ἔχει γράψει καὶ ἔχει ἐκδώσει περὶ τὰ 30 ἱστορικὰ βιβλία ποὺ ἀφορούν τὴν Μῆλο.

Ἐξέδωσε ‒και συνεχίζει‒, τὴν ἠλεκτρονικὴ σελίδα «Ἀπόψεις», ὅπου παραθέτει τὶς γνῶμες καὶ ἀπόψεις του ἐπὶ τρεχόντων θεμάτων τῆς Μήλου, ἀλλὰ κάνει συχνὰ καὶ ἱστορικὲς ἀναφορές.  

Ὑπῆρξε ἱδρυτὴς καὶ πρόεδρος: τοῦ Συλλόγου «Προοδευτικὸς Ὅμιλος Ἀδάμαντος Μήλου» (κατά βάσιν, ἀθλητικοῦ) καὶ τοῦ «Συλλόγου Κρητῶν Μήλου».

Ὑπῆρξε ὁ ἱδρυτὴς τοῦ «Συλλόγου Φίλων Περιβάλλοντος Μήλου».

Ὑπῆρξε ὁ συντελεστὴς τῆς ἵδρυσης δύο ἀκόμη ἀθλητικῶν σωματείων τῆς Μήλου, τοῦ «Παμμηλιακοῦ» καὶ τοῦ «Ἱέρακα», καταρτίζοντας, πρὸς τοῦτο, ὁ ἴδιος, τὸ καταστατικό των.

Ὑπῆρξε πρόεδρος: τοῦ «Συλλόγου Ταχ. Ὑπαλλήλων Α΄ Κατηγορίας», τοῦ «Ἐθνικού Γυμναστηρίου Μήλου», τῆς «Ἑλληνικῆς Περιηγητικῆς Λέσχης Μήλου», τῆς «Τοπικῆς Ἐπιτροπῆς Τουρισμοῦ».

Ὑπῆρξε ἀντιπρόεδρος τοῦ «Συλλόγου τῶν ἐν Πειραιεῖ Ἀπανταχοῦ Μηλίων».

Ὑπῆρξε ὀργανωτὴς τοῦ Μεταλλευτικοῦ Μουσείου Μήλου, καὶ τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Μουσείου τὸ 1999, τὸ ὁποῖο καὶ διευθύνει ἔκτοτε μέχρι σήμερα, ὑπὸ τὴν προεδρίαν τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου.

Παντρεμμένος μὲ τὴν Χρυσούλα Ἀμοιραδάκη, δασκάλα, ἀπὸ τὸ 1959.

Ἔχει τρεῖς γιούς.

Γρηγόρης Μπελιβανάκης:
Κατάλογος τῶν σημαντικoτέρων ἐκδοθέντων καὶ ἀνεκδότων βιβλίων του.

ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ:

- Τουριστικὸς Ὁδηγὸς Μήλου (σὲ 4 γλῶσσες, καὶ πολλές ἐπανεκδόσεις ἀπὸ τὸ 1960 καὶ μετά, ἐπὶ πολλὰ ἔτη. Ἐξαντλημένο). Διαστ. 17,5 x 25.

- Εὑρετήριο τῶν Περιεχομένων (Ἐγκυκλίων) εἰς τὰ Δελτία τῆς Ταχυδρομικῆς Ὑπηρεσίας (πολλαπλὲς ἐκδόσεις ἀπὸ τὸ 1960. Ἐξαντλημένο). Διαστ. 17,5 x 25.

- Τὸ Γαλλικὸ Στρατιωτικὸ Νεκροταφεῖο τῆς Μήλου (σὲ πρίντερ). 1991. Ἐπανέκδοση - συμπλήρωση 2013. Α/Μ. Σελ. 32. Φωτ. 21. Διαστ. 17,5 x 25.

- Μηλιοὶ Μεταλλωρύχοι στὴν Γαλλία (ἔκδοση Ἐταιρίας Μεταλλευτικῆς Ἱστορίας τῆς Μήλου). 1996. Α/Μ. Σελ. 80. Μὲ πολλὲς φωτογραφίες. Διαστ. 17,5 x 25.

- Le Cimetière Français de Milos (σὲ πρίντερ). 1997. Supplement de l’ Année 2013. Σελ. 32. Διαστ. 21 x 29. 
(Μετάφραση στὴν γαλλική, τοῦ «Τὸ Γαλλικὸ Στρατιωτικὸ Νεκροταφεῖο τῆς Μήλου», 1991).

- Ὁ Ἀδάμας ποὺ πέρασε. Λεύκωμα παλαιῶν φωτογραφιῶν. 1998. Α/Μ-σέπια. Σελ. 130. Μὲ 128 φωτογραφίες. Διαστ. 29 x 21.

- Παλιὰ Μηλέϊκα Καΐκια. 1999. Α/Μ και Ἔγχρ. Σελ. 150. Πολλὲς φωτογραφίες. Διαστ. 21 x 29.

- Ἱστορία τῆς Μήλου (ἐξαντλημένο). 2001. Α/Μ. Σελ. 600. Πολλὲς φωτογραφίες. Διαστ. 17,5 x 25.

- Ὁ Ἱ. Ναὸς Ἁγίου Νικολάου Τρυπητῆς (ἔκδοση Ἐνορίας Ἁγ. Νικολάου Τρυπητῆς). 2002. Ἔγχρ. Σελ. 64. Φωτ. 44. Σὺν ἀγγλικὴ περίληψη. Διαστ. 17,5 x 25.

- Ὁ Ἱ. Ν. Ἁγίας Τριάδος εἰς Ἀδάμαντα Μήλου. 2000. Σελ. 48. Φωτ. 40. Ἐξαντληθέν. Ἔκδοση Ἐκκλ. Μουσείου Μήλου. Διαστ. 17,5 x 25.

- Οἱ Ἀγγλογάλλοι στὴν Μῆλο (Α΄ Παγκ. Πόλεμος). 2003. Α/Μ. Σελ. 300. Μὲ πολλὲς φωτογραφίες. Διαστ. 17,5 χ 25.

- Κατακόμβες τῆς Μήλου (ἐπανέκδοση βελτιωμένη). 2004. Ἔγχρ. Σελ. 96. Φωτ. 62. Σὺν ἀγγλικὴ περίληψη. Διαστ. 17,5 x 25.

- Ἐπιτάφιες Ἐπιγραφὲς στὴν Μῆλο. 2004. Α/Μ. Σελ.88. Μὲ 52 φωτογραφίες. Διαστ. 17,5 x 25.

- Τὰ Θειωρυχεῖα τῆς Μήλου. 2004. Α/Μ. Σελ. 200. Σὺν σχεδιαγράμματα ἔξτρα. Διαστ. 17,5 x 25. Μὲ πολλὲς φωτογραφίες.

- Τοπία καὶ Τύποι τῆς Μήλου. Λεύκωμα παλαιῶν φωτογραφιῶν. 2004. Α/Μ. Σελ. 130. Μὲ 143 φωτογραφίες. Διαστ. 29 x 21.

- Ὁ Ἱ. Ναὸς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, Ἀδάμαντος Μήλου (ἔκδοση Ἱ. Μονῆς Τουρλιανῆς Μυκόνου-Ἐκκλ. Μουσείου Μήλου). 2005. Ἔγχρ. Σελ. 120. Πολλὲς φωτογραφίες. Διαστ. 17,5 x 25.

- Brief Illustrated History of Melos (στην αγγλική). 2006. Ἔγχρ. Σελ. 110. Φωτ.141. Διαστ. 17,5 x 25.

- Ὁ Ἱ. Ναὸς Ἁγίας Τριάδος - Ἐκκλησιαστικὸ Μουσεῖο Μήλου (ἐπανέκδοση βελτιωμένη, Ἐκκλ. Μουσείου Μήλου). 2007. Ἔγχρ. Σελ. 86. Πολλὲς φωτογραφίες. Διαστ. 17,5 x 25.

- Συνοπτικὴ Ἱστορία τῆς Μήλου. 2007. Α/Μ. Σελ. 174. Μὲ 225 φωτογραφίες. Διαστ. 17,5 x 25.

- Παλιοὶ Λαϊκοὶ Ὀργανοπαῖκτες τῆς Μήλου (ἔκδοση Μορφωτικοῦ Συλλόγου Μήλου). 2009. Α/Μ. Σελ. 80. Μὲ πολλὲς φωτογραφίες. Διαστ. 17,5 x 25.

- Οἱ Γερμανοὶ στὴν Μῆλο (Β΄ Παγκ. Πόλεμος). 2011. Α/Μ. Σελ. 390 σὺν χάρτη. Διαστ. 17,5 x 25. Μὲ πολλὲς φωτογραφίες.

- Τὸ Κλῆμα τῆς Μήλου. Λεύκωμα παλαιῶν φωτογραφιῶν (ἔκδοση Συλλόγου Κλήματος Μήλου). 2016. Α/Μ. Σελ. 120. Μὲ 120 φωτογραφίες. Διαστ. 29 x 21.

- Ὁ γιατρὸς Χάνς Λέμπερ. Γράμματα ἀπὸ τὴν Μῆλο. 1943-1944. Ἔκδοση 2014. Α/Μ. Σελ. 160. Μὲ πολλὲς φωτογραφίες. Διαστ. 17,5 x 25.

- Der Arzt Hans Loeber. Briefe aus Milos, 1943-1944. 2014. A/M. Σελ. 160. Μὲ πολλὲς φωτογραφίες.  
(Μετάφραση στὴν γερμανική, τοῦ: «Ὁ γιατρὸς Χάνς Λέμπερ. Γράμματα ἀπὸ τὴν Μῆλο. 1943-1944». Διαστ. 17,5 x 25.

- Ὁ Ἱ. Ν. Ἁγίου Γεωργίου στὸν Πέρα Τριοβάσαλο [1] (ἔκδοση Ἐκκλησιαστικοῦ Μουσείου Μήλου). 2020. Μὲ 7 Α/Μ καὶ 53 Ἔγχρ. φωτογραφίες. Σελ. 64. Διαστ. 17,5 x 25.

- Ὁ Πέραν Τριοβάσαλος. Συμβολὴ στὴν Ἱστορία του [2] (ἔκδοση Ἐκκλησιαστικοῦ Μουσείου Μήλου). 2020. Μὲ 39 Α/Μ καὶ 59 Ἔγχρ. φωτογραφίες. Σελ. 126. Διαστ. 17,5 x 25.

[1], [2]. Τὰ δύο τελευταῖα βιβλία, ἐκδόσεις 2020, εἶναι προσθῆκες δικές μου στὸν κατάλογο. Δὲν περιλαμβάνονται στὸ ἀρχικὸ κείμενο τοῦ κ. Μπελιβανάκη.

ΑΝΕΚΔΟΤΑ:

1. Ὁ Ἐδῶ Τριοβάσαλος Μήλου. Λεύκωμα παλαιῶν φωτογραφιῶν.

2. Τὰ Ἐξωκκλήσια τῆς Ἐνορίας Ἁγίου Νικολάου Τρυπητῆς.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ:

1. Ἡ Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τῆς Μήλου.

2. Λεξικὸ Ἐκκλησιαστικῶν Ὅρων.

3. Ἡ Ἱστορία τοῦ Ἀδάμαντος Μήλου.

ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ:

Δὲν ἀναφέρονται ἐνταῦθα τὸ πλῆθος τῶν ἱστορικῶν ἄρθρων ποὺ δημοσιεύθηκαν στὴν ἐφημ. «Μῆλος» (τῆς ὁποίας ἐκδότης ἐπὶ 38 ἔτη ὑπῆρξε ὁ συγγραφέας), οὔτε τὰ διάφορα φυλλάδια, κατάλογοι, προσπέκτους, ἔντυπα, ἐφημερίδες, περιοδικὰ κ.λπ., ποὺ ἐξέδωσε κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἐπὶ μισὸ καὶ πλέον αἰῶνα κοινωνικῆς του δράσης ὑπὲρ τῆς ἰδιαιτέρας πατρίδος του, ἀλλὰ καὶ παράλληλα μὲ τὴν ὑπηρεσιακή του (ταχυδρομεῖα) ἐνασχόληση.

 

Τὰ σχόλιά σας εἶναι εὐπρόσδεκτα!
Ἀφῆστε ἕνα σχόλιο γι’ αὐτὴν τὴ δημοσίευση χρησιμοποιῶντας τὸν σύνδεσμο ποὺ ἀκολουθεῖ:

 

«Ὁ Πέραν Τριοβάσαλος: Συμβολὴ στὴν Ἱστορία του». Νέο βιβλίο ἀπὸ τὸν κ. Γρηγόρη Μπελιβανάκη

 

 Τὸ ἐξώφυλλο τοῦ νέου βιβλίου τοῦ κ. Γρηγόρη Μπελιβανάκη.
Δωρεὰν καὶ πάλι, σὲ ἠλεκτρονικὴ μορφή.

 

https://drive.google.com/file/d/1NLeBX91DRseOFOujnvBJOIPbRHl5d09d/view?usp=sharing

Μὲ ταχύτητα ποὺ ἐκπλήσσει, ὁ γνωστὸς συγγραφέας κ. Γρηγόρης Μπελιβανάκης δίνει στὴ δημοσιότητα, μέσῳ τῶν ἐκδόσεων τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Μουσείου Μήλου, ἕνα ακόμα βιβλίο ‒καὶ μάλιστα δωρεάν‒, γιὰ τὴν Ἱστορία τοῦ Πέραν Τριοβασάλου.

Ἦταν μόλις στὰ τέλη Ἰουνίου, ποὺ ἡ «Φωτοθήκη» παρουσίαζε τὸ βιβλίο «Ὁ Ἱ. Ν. Ἁγίου Γεωργίου στὸν Πέρα Τριοβάσαλο», τοῦ κ. Γρηγόρη Μπελιβανάκη. Λιγότερο ἀπὸ τέσσερις μῆνες ἀργότερα, ὁ ἴδιος συγγραφέας ἐπανέρχεται μὲ ἕνα καινούργιο βιβλίο, τὸ ὁποῖο τιτλοφορεῖ: «Ὁ Πέραν Τριοβάσαλος: Συμβολὴ στὴν Ἱστορία του». Τὸ χρονικὸ διάστημα ποὺ μεσολάβησε ἀνάμεσα στὶς δύο ἐκδόσεις φαίνεται ἀσυνήθιστα μικρό, ἀλλά, βέβαια, τὸ δεύτερο βιβλίο δὲ γράφτηκε ἐξαρχῆς σὲ τόσο μικρὸ διάστημα. Τέτοια βιβλία δὲ γράφονται ἀπὸ τὴ μία μέρα στὴν ἄλλη. Ἀκόμα καὶ ἕνας βαθὺς γνώστης τῶν προσώπων καὶ τῶν πραγμάτων τῆς Μήλου, ὅπως ὁ κ. Μπελιβανάκης, θὰ ἦταν ἀδύνατο νὰ γράψει ἕνα βιβλίο 128 σελίδων γιὰ τὴν ἱστορία τοῦ Πέραν Τριοβασάλου σὲ λιγότερο ἀπὸ τέσσερις μῆνες!

Τὸ νέο βιβλίο εἶχε προετοιμαστεῖ ἀρκετὰ χρόνια πρὶν καὶ ἁπλῶς «περίμενε» τὴν κατάλληλη στιγμή. Ἡ ἔλευση τῆς ἠλεκτρονικῆς ἐποχῆς, οἱ γρήγορες ταχύτητες σύνδεσης στὸ Διαδίκτυο καὶ ἡ γενναία οἰκονομικὴ χορηγία τῶν «Φίλων ἀπὸ τὸν Πέραν Τριοβάσαλο», ἦταν ποὺ ἐπέτρεψαν τὴν ἔκδοση. Γιατί, βέβαια, πρόκειται καὶ πάλι γιὰ μία ἠλεκτρονικὴ ἔκδοση, ἕνα βιβλίο σὲ μορφὴ pdf, τὸ ὁποῖο ὁποιοσδήποτε ἐπιθυμεῖ μπορεῖ νὰ διαβάσει στὴν ὀθόνη τοῦ ὑπολογιστή του ἢ στὴν ὀθόνη μιᾶς φορητῆς συσκευῆς. Ὁ κ. Μπελιβανάκης καὶ τὸ Ἐκκλησιαστικὸ Μουσεῖο Μήλου, γιὰ ἄλλη μιὰ φορὰ χαριζόμενοι στὴ μηλέικη κοινωνία, προσφέρουν, μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο, τὸ βιβλίο δωρεὰν σὲ κάθε ἐνδιαφερόμενο.

Εἶναι ἴσως ἡ πρώτη φορὰ ποὺ τὸ Ἐκκλησιαστικὸ Μουσεῖο Μήλου ἐκδίδει ἕνα βιβλίο μὲ «κοσμικὸ» θέμα, τὴν ἱστορία ἑνὸς ἀπὸ τὰ χωριὰ τοῦ νησιοῦ. Δὲν εἶναι ὅμως ἀκριβῶς ἔτσι: ἀναπόσπαστο στοιχεῖο τῆς ἱστορίας τοῦ χωριοῦ, μάλιστα κεντρικὸ καὶ μεγάλης σημασίας, ἀποτελεῖ ἡ ἐκκλησία του, ὁ Ἅγιος Γεώργιος. Γιʼ αὐτὸν τὸν λόγο, τὸ Β΄ Μέρος τοῦ βιβλίου, ἐπιγραφόμενο «Ἐκκλησιαστικά», εἶναι ἀφιερωμένο στὴν ἱστορία τοῦ Ἁγίου Γεωργίου (σ. 86-125). Περίπου 40 σελίδες, κάτι λιγότερο ἀπὸ τὸ 1/3 τοῦ βιβλίου! Στὴν πραγματικότητα, πρόκειται γιὰ ἐκτεταμένα ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ βιβλίο «Ὁ Ἱ. Ν. Ἁγίου Γεωργίου στὸν Πέρα Τριοβάσαλο» ποὺ κυκλοφόρησε πρόσφατα, μὲ λίγες μικροβελτιώσεις. Συνεπῶς, τὸ νέο βιβλίο «Ὁ Πέραν Τριοβάσαλος: Συμβολὴ στὴν Ἱστορία του» δὲν ἔχει ἀμιγῶς «κοσμικὸ» χαρακτῆρα, κάτι ποὺ φαίνεται, ἄλλωστε, καὶ ἀπὸ τὸ «Εἰσαγωγικὸ Προλόγισμα» (σ. 5), ὅπου ὑπάρχει φωτογραφία καὶ κείμενο τοῦ Μητροπολίτη Σύρου καὶ Μήλου Δωροθέου Β΄.

Ἐπειδὴ ἡ «Φωτοθήκη», τὸν παρελθόντα Ἰούνιο, κάλυψε μὲ ἐκτενῆ βιβλιοκριτικὴ τὸ βιβλίο «Ὁ Ἱ. Ν. Ἁγίου Γεωργίου στὸν Πέρα Τριοβάσαλο», στὴν παροῦσα ἀνάρτηση δὲ θὰ ἀσχοληθεῖ καθόλου μὲ τὶς σελίδες 86-125 τοῦ νέου βιβλίου. Θὰ ἀσχοληθεῖ ἀποκλειστικὰ μὲ τὸ περιεχόμενο τῶν πρώτων 85 σελίδων (οἱ ὁποῖες ἀπαρτίζουν τὸ Α΄ Μέρος, τὸ ὁποῖο καὶ ἐπιγράφεται «Ἱστορικά»). Θὰ ἀσχοληθεῖ, δηλαδή, μὲ τὸ μέρος τοῦ βιβλίου ποὺ παρουσιάζει τὴν καθαυτὸ ἱστορία τοῦ χωριοῦ.

Πρὶν ἀπὸ ὁτιδήποτε ἄλλο, θὰ πρέπει νὰ τονιστεῖ ὅτι διαθέτοντας ἠλεκτρονικὰ καὶ δωρεὰν τὸ βιβλίο του, ὁ συγγραφέας δὲν ἀποβλέπει μὲ αὐτὴν τὴν ἔκδοση σὲ ὑλικὰ κέρδη. Ἡ ἠλεκτρονική, ἄϋλη μορφή διάθεσης, μπορεῖ νὰ «ρίχνει», βέβαια, κατακόρυφα καὶ τὸ κόστος τῆς ἔκδοσης, ὡστόσο καὶ πάλι ὑπάρχουν κόστη (ποὺ δὲν εἶναι καθόλου ἀμελητέα), ὅπως αὐτὰ τῆς σελιδοποίησης, τῆς ἀπόκτησης ἀριθμοῦ ISBN κ.τ.ὅ. Καὶ ἐδῶ, οἱ «Φίλοι ἀπὸ τὸν Πέραν Τριοβάσαλο» (ποὺ θέλησαν νὰ διατηρήσουν τὴν ἀνωνυμία τους, παρὰ τὶς ἐκκλήσεις) ἔδρασαν καταλυτικά, προσφερόμενοι νὰ καλύψουν ἀπολύτως τὰ ὅποια παρεπόμενα κόστη τῆς ἔκδοσης. Ἕνα παράδειγμα ἄξιο πρὸς μίμηση, ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ πραγματικὰ ἀγαποῦν τὸ χωριό τους καὶ τὸ ἀποδεικνύουν ἐμπράκτως.

Ἐπὶ τῆς οὐσίας: τὸ βιβλίο ἀποτελεῖ ἕναν εὐτυχῆ συνδυασμὸ κειμένου προερχόμενου ἀπὸ σοβαρὴ ἱστορικὴ ἔρευνα καὶ φωτογραφιῶν προερχόμενων ἀπὸ τὸ γνωστὸ καὶ πλουσιότατο Ἀρχεῖο Μπελιβανάκη. Τὸ θέμα τοῦ βιβλίου, ἡ ἱστορία ἑνὸς ἀπὸ τὰ «Πάνω Χωριὰ» τῆς Μήλου, εἶναι ἐξαιρετικὰ ἐξειδικευμένο καί, γιʼ αὐτό, ἐξαιρετικὰ δύσκολο νὰ γραφτεῖ. Οἱ πηγὲς ποὺ ὑπάρχουν γιὰ βοήθεια τοῦ ὅποιου ἱστορικοῦ εἶναι ἐλάχιστες. Πρὶν τὸν κ. Μπελιβανάκη κανένας συγγραφέας δὲν εἶχε ασχοληθεῖ μὲ τὴν ἱστορία τοῦ Πέραν Τριοβασάλου συγκεκριμένα. Καὶ σὲ ἔργα γενικῆς ἱστορίας, ὅπως, γιὰ παράδειγμα, «Ἡ Ἱστορία τῆς Νήσου Μήλου» τοῦ Ἰωσὴφ Χατζιδάκη, οἱ ὅποιες πληροφορίες γιὰ τὸν Πέραν Τριοβάσαλο σχετίζονται κυρίως μὲ τὸν ναό του, τὸν Ἅγιο Γεώργιο, καὶ ὄχι μὲ τὸ ἴδιο τὸ χωριό.

Δὲν ὑπάρχουν ἄμεσα βοηθήματα λοιπόν, τουλάχιστον γραπτά. Γιατὶ προφορικά, βέβαια, ὑπάρχουν: ἡ ζωντανὴ παράδοση, ἡ μνήμη, τόσο τοῦ ἴδιου τοῦ κ. Μπελιβανάκη ὅσο καὶ ἄλλων Περατριοβασαλινῶν, εἰδικὰ ἀνθρώπων μεγαλύτερης ἡλικίας, ποὺ γνώρισαν καὶ θυμοῦνται πρόσωπα καὶ καταστάσεις. Ἀλλὰ δὲν μπορεῖ κανείς, βέβαια, νὰ γράψει ἱστορία στηριζόμενος μόνο σε προφορικὲς πηγές. Ἡ μνήμη δὲν μπορεῖ νὰ ξεπεράσει τὰ ὅρια τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς. Καὶ ἡ παράδοση, γενικότερα, ὅσα μᾶς εἶχαν πεῖ οἱ πατεράδες μας, τὸ πολὺ νὰ πηγαίνει πιὸ πίσω λίγες γενιές. Ἀλλὰ ἡ ἱστορία τοῦ Πέραν Τριοβασάλου ἀρχίζει τουλάχιστον ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης. Καὶ κανεὶς δὲν μπορεῖ, βέβαια, ὄχι νὰ θυμᾶται, ἀλλὰ οὔτε νὰ παραδώσει προφορικὰ ἱστορίες γιὰ πρόσωπα καὶ καταστάσεις στὸν Πέραν Τριοβάσαλο ποὺ νὰ πηγαίνουν, χρονικά, τόσο πίσω.

Εὐτυχῶς, ὑπάρχουν ἔμμεσα γραπτὰ βοηθήματα στὰ ὁποῖα μπορεῖ νᾶ στηριχτεῖ ὁ ἱστορικὸς γιὰ νὰ γράψει σοβαρὴ ἱστορία. Καὶ αὐτὰ εἶναι κυρίως οἱ παλιὲς ἐφημερίδες, μέσα ἀπὸ τὶς σελίδες τῶν ὁποίων μπορεῖ κανεὶς νὰ «ἁλιεύσει» πολυποίκιλες πληροφορίες. Ὁ κ. Μπελιβανάκης, ἐκδότης ἐφημερίδας ὁ ἴδιος, γιὰ πολλὰ χρόνια, ξέρει καλὰ πῶς νὰ χειριστεῖ αὐτὴν τὴν πηγή. Ἔχοντας ἄμεση πρόσβαση στὰ προπολεμικὰ φύλλα τῆς ἐφημερίδας «Μῆλος» τοῦ Γιαννούλη Βήχου, ποὺ κυκλοφοροῦσε στὸ νησὶ τὶς δεκαετίες τοῦ 1920 καὶ τοῦ 1930, ἀλλὰ καὶ στὰ μεταπολεμικὰ φύλλα τῆς ἴδιας ἐφημερίδας ποὺ, μὲ ἐκδότη τὸν ἴδιο τὸν κ. Μπελιβανάκη, κυκλοφόρησε τὴν περίοδο 1976-2011, ὁ συγγραφέας βρῆκε σταθερὸ ἔδαφος καὶ πολλὲς πληροφορίες ποὺ ἀφοροῦσαν στὸν Πέραν Τριοβάσαλο. Μπορεῖ κανεὶς ὅμως εὔκολα νὰ καταλάβει πόσο ἐπίπονη καὶ χρονοβόρος εἶναι αὐτὴ ἡ δουλειὰ τῆς ἀποδελτίωσης τῶν παλιῶν ἐφημερίδων: τὸ νὰ εἶναι κανεὶς σκυμμένος ἀτελείωτες ὧρες πάνω ἀπὸ κιτρινισμένα φύλλα, μήπως καὶ «ἁλιεύσει» κάποια πληροφορία σχετικὴ μὲ τὸν Πέραν Τριοβάσαλο, δὲν εἶναι κάτι ποὺ μπορεῖ ὁ καθένας νὰ τὸ κάνει. Πρέπει νὰ ἔχεις τὸ «μικρόβιο» τοῦ ἱστορικοῦ. Εἶναι ἐργασία ποὺ φέρνει ἀποτέλεσμα, ἀλλὰ μὲ τεράστιο κόστος. Κυρίως σὲ χρόνο. Ἴσως καὶ σὲ κάποιο δεύτερο ζευγάρι γυαλιά.

Καὶ μόνο, λοιπόν, γιὰ τὸν κόπο ποὺ κατέβαλε ὁ συγγραφέας του, ἀξίζει κανεὶς νὰ διαβάσει τὸ βιβλίο «Ὁ Πέραν Τριοβάσαλος: Συμβολὴ στὴν Ἱστορία του». Κεφάλαια τοῦ βιβλίου ὅπως τὸ «Ἀθλητικὰ Μεσοπολέμου» (σ. 33), «Δημοτικὸ Σχολεῖο» (σ. 54), «Ναυτιλία» (σ. 72), εἶναι σαφὲς ὅτι προέρχονται ἀπὸ ἀποδελτίωση παλιῶν ἐφημερίδων. Ἄλλα, ὅπως τὸ «Ἠλεκτροφωτισμὸς» (σ. 74), προέρχονται ἀπὸ ἔρευνα σὲ παλιὲς ἐφημερίδες ἀλλὰ καὶ στὰ ἀρχεῖα τῆς Κοινότητας Πέραν Τριοβασάλου. Ἄλλα, ὅπως τὸ «Πῶς ἔγιναν τὰ Περκάρικα» (σ. 10), προῆλθαν ἀπὸ τὴν προφορικὴ παράδοση, ἀπὸ ἀφηγήσεις παλιῶν Περατριοβασαλινῶν ποὺ κατέγραψε ὁ συγγραφέας. Καὶ ἄλλα, τέλος, ὅπως τὰ «Αʹ Παγκόσμιος Πόλεμος» (σ. 24), «Μεταλλωρύχοι στὴν Γαλλία» (σ. 29), «Βʹ Παγκόσμιος Πόλεμος» (σ. 35), «Ὀργανοπαίκτες καὶ Σουαρέδες» (σ. 49), βασίστηκαν κυρίως σὲ παλιότερες ἐργασίες καὶ βιβλία τοῦ συγγραφέα (γιὰ τὰ ὁποῖα, βέβαια, εἶχε χρειαστεῖ πάλι ἀποδελτίωση ἐφημερίδων, ἔρευνα σὲ ἀρχεῖα, καταγραφὴ μαρτυριῶν ἐπιζώντων ἀλλὰ καὶ τῶν ἀναμνήσεων τοῦ συγγραφέα τοῦ ἴδιου).

Ἡ περίοδος, λοιπόν, ἀπὸ τὴ δεκαετία τοῦ 1910-1920 καὶ ἕως τὶς ἡμέρες μας, καλύπτεται πολὺ ἱκανοποιητικὰ στὸ βιβλίο. Πάνω ἀπὸ 100 χρόνια παρουσιάζονται ἀναλυτικὰ, μὲ ἑνότητες καὶ κεφάλαια ποὺ καλύπτουν ἀκόμα καὶ τοὺς «Κλητῆρες τῆς Κοινότητος» (σ. 20), ἢ τὴν Ποίηση καὶ τὴν Τέχνη στὸν Πέραν Τριοβάσαλο! (σ. 43, 47). Ἰδιαίτερα μοῦ ἄρεσε, μιλῶντας γιὰ Ποίηση, ἡ διάσωση, ἀπὸ τὸν συγγραφέα, τῆς «ρίμας τοῦ Ρήγου», τὴν ὁποία κατέγραψε ὁ συγγραφέας πρὶν ἀπὸ 28 χρόνια καὶ δημοσιεύει τώρα (σ. 45-46). Ἀναμφίβολα, ἂν δὲν εἶχε γίνει αὐτὴ ἡ καταγραφὴ τότε ποὺ ἀκόμα ὑπῆρχε ἐν ζωῇ ἕνας ἄνθρωπος ποὺ τὴ θυμόταν, σήμερα τὴ ρίμα δὲ θὰ τὴ γνώριζε κανείς!

Ἀλλὰ αὐτὴ ἡ λεπτομερὴς καταγραφὴ αφορᾶ, ἀτυχῶς, μόνο στὰ τελευταῖα 100-110 χρόνια τῆς ὕπαρξης τοῦ Πέραν Τριοβασάλου. Μὲ πολὺ λιγότερες λεπτομέρειες καλύπτονται τὰ πρῶτα 100 χρόνια, δηλ. ἡ ἐποχὴ περίπου ἀπὸ τὴν Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση καὶ ἔως τὶς ἀρχὲς τοῦ 20οῦ αἰώνα (1820-1910). Ἀλλὰ γιʼ αὐτὸ δὲ φταίει ὁ συγγραφέας: τὰ στοιχεῖα ποὺ ὑπάρχουν γιὰ τὸν Πέραν Τριοβάσαλο τῆς συγκεκριμένης περιόδου εἶναι, στὴν κυριολεξία, ἐλάχιστα. Τότε δὲν ὑπῆρχαν τοπικὲς ἐφημερίδες (γιὰ νὰ μπορέσει νὰ τὶς ἀποδελτιώσει κανείς), οὔτε φωτογραφίες, οὔτε καταγεγραμμένη ἱστορικὴ μνήμη. Καὶ ἐδῶ ὑπάρχει ἕνα μεγάλο κενὸ ποὺ δύσκολα καλύπτεται. Ὁ κ. Μπελιβανάκης συνέλεξε τὶς ἐλάχιστες ὑπάρχουσες μαρτυρίες καὶ τὶς παρουσιάζει στὴν ἀρχὴ τοῦ βιβλίου: καὶ αὐτὲς εἶναι ὅσα γράφει ὁ Ἰωσὴφ Χατζιδάκης γιὰ τὴν προέλευση τοῦ ὀνόματος «Τριοβάσαλος», ὅσα γράφει ὁ Ζαφείριος Βάος γιὰ τὴν ἵδρυση τῶν πρώτων Δήμων στὴ Μήλο τὸ 1833, ὅσα γράφει ὁ βαρῶνος Κωνσταντίνος Μπέλιος γιὰ τὸν πληθυσμὸ τῶν χωριῶν τῆς Μήλου τὸ 1837 καί, τέλος, τὰ στοιχεῖα τῶν ἐπίσημων ἀπογραφῶν πληθυσμοῦ γιὰ τὰ χωριὰ τῆς Μήλου τῶν ἐτῶν 1879, 1889, 1896 καὶ 1907. Περίπου 100 χρόνια ἱστορίας καὶ αὐτὰ εἶναι ὅλα ὅσα ἔχουμε!

Ἔχω τὴ γνώμη ὅτι αὐτὸ τὸ μεγάλο «κενὸ» τῶν 90-100 χρόνων ἱστορίας (μέσα στὸν 19ο αἰῶνα καὶ στὶς ἀρχὲς τοῦ 20οῦ) θὰ μποροῦσε ἴσως νὰ περιοριστεῖ λίγο περισσότερο, ἂν μέσα στὸ βιβλίο γινόταν ἀναφορὰ στὰ παλιὰ σπίτια τοῦ χωριοῦ. Εὐτυχῶς, ἐξακολουθοῦν νὰ στέκονται ὄρθια στὸν Πέραν Τριοβάσαλο παλιὰ πέτρινα σπίτια, ἔστω σὲ ἡμι-ερειπωμένη μορφή, πάνω ἀπὸ τὴν κεντρικὴ θύρα τῶν ὁποίων ἔκπληκτος ὁ περαστικὸς διαβάζει ἀκόμα χρονολογίες ὅπως «1869» ἢ «1870». Θὰ μποροῦσε νὰ γίνει μιὰ ἀναφορὰ στὰ ξύλινα πατώματα, στὶς τόσο χαρακτηριστικὲς ξύλινες ἐσωτερικὲς σκάλες καὶ στὶς «καταπακτὲς» ποὺ ὁδηγοῦσαν ἀπὸ τὸ ἰσόγειο στὸν ὄροφο. Θὰ μποροῦσε νὰ γίνει μιὰ ἀναφορὰ στὴν τόσο ἐμβληματικὴ «Καμάρα» ποὺ, πέραν τοῦ ὅτι ἀπεικονίζεται στὸ ἐξώφυλλο τοῦ βιβλίου, δὲν τυγχάνει ἄλλης μνείας μέσα στὸ κείμενο. Θὰ μποροῦσε ἴσως, τελικά, νὰ ὑπάρχει ἕνα ἰδιαίτερο κεφάλαιο στὸ βιβλίο, ἐπιγραφόμενο «Ἀρχιτεκτονική». Πιστεύω ὅτι μέρος τῆς ἱστορίας τοῦ Πέραν Τριοβασάλου καὶ μέρος τῆς ὀμορφιᾶς του, εἶναι αὐτὰ τὰ ἐλάχιστα παλιὰ πέτρινα σπίτια, ἀπεικάσματα μιᾶς ἐποχῆς ποὺ δὲν ὑπάρχει πιά, τόσο διαφορετικῆς ἀπὸ τὴ δική μας.

Πέρα ἴσως ἀπὸ τὸ κεφάλαιο «Ἀρχιτεκτονική» (ποὺ θὰ μποροῦσε ἐνδεχομένως νὰ προστεθεῖ σὲ μιὰ δεύτερη ἔκδοση) καὶ κάποια περισσότερα στοιχεῖα γιὰ τὴν περίοδο 1820-1910 (ἂν αὐτὰ μποροῦσαν νὰ βρεθοῦν κάπου), ἐλάχιστα ἄλλα θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ ζητήσει ἀπὸ ἕνα τέτοιο καλογραμμένο βιβλίο. Ὁ λόγος τοῦ συγγραφέα εἶναι ἁπλὸς καὶ λιτός, ἀνεπιτήδευτος, ὁ χωρισμὸς τῶν ἑνοτήτων προσεγμένος καὶ οἱ φωτογραφίες ἁπλᾶ ἐκπληκτικές! Νομίζω, μάλιστα, ὅτι κάποιες δημοσιεύονται γιὰ πρώτη φορά.

Τὸ βιβλίο «Ὁ Πέραν Τριοβάσαλος: Συμβολὴ στὴν Ἱστορία του» ἀποτελεῖ μιὰ ἐξαιρετικὴ προσθήκη στὴ σειρὰ τῶν ἐκδόσεων τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Μουσείου Μήλου. Ὁ κ. Μπελιβανάκης γιὰ ἄλλη μιὰ φορά, στὸ μέτρο τοῦ δυνατοῦ καὶ ἀξιοποιῶντας σχεδὸν στὸ μέγιστο τὰ διαθέσιμα στοιχεῖα, παραδίδει μαθήματα γραφῆς καὶ θέτει ὑψηλὰ τὸν πῆχυ στὴν ἱστοριογραφία τῶν χωριῶν τῆς Μήλου. Δὲ θὰ μποροῦσε παρὰ νὰ ἐλπίσει κανεὶς τὸ συγκεκριμένο βιβλίο νὰ γίνει ἐφαλτήριο γιὰ τὴ συγγραφὴ καὶ ἄλλων ἀνάλογων βιβλίων ποὺ νὰ πραγματεύονται τὴν ἱστορία καὶ τῶν ὑπόλοιπων χωριῶν τοῦ νησιοῦ.

Τὸ βιβλίο μπορεῖτε νὰ διαβάσετε (καὶ νὰ πραγματοποιήσετε, ἂν ἐπιθυμεῖτε, λήψη τοῦ σχετικοῦ ἀρχείου στὸν ὑπολογιστῆ σας) ἐδῶ.

Ἂν τυχὸν κάποιος-κάποια προτιμάει (ὅπως καὶ ὁ γράφων) τὸν παραδοσιακὸ τρόπο ἀνάγνωσης καὶ ἐπιθυμεῖ νὰ παραγγείλει ἕνα «χάρτινο» ἀντίτυπο τοῦ βιβλίου, ὑπάρχει καὶ αὐτὴ ἡ δυνατότητα. Ἔχουν τυπωθεῖ ἐλάχιστα ἀντίτυπα, διαθέσιμα στὰ τηλέφωνα 6909196571, 6946786323 (Ἐκκλησιαστικὸ Μουσεῖο Μήλου) καὶ 6932369407 (Ταμίας τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Μουσείου κ. Παῦλος Δεληνταδάκης).

Μία προεπισκόπηση τοῦ βιβλίου στὴ συνέχεια, γιὰ ὅσους-ὅσες τυχὸν ἐπιθυμοῦν ἕνα γρήγορο «ξεφύλλισμα»:

 

Τὰ σχόλιά σας εἶναι εὐπρόσδεκτα!
Ἀφῆστε ἕνα σχόλιο γι’ αὐτὴν τὴ δημοσίευση χρησιμοποιῶντας τὸν σύνδεσμο ποὺ ἀκολουθεῖ: